Trong một ngôi làng nhỏ nằm lọt thỏm giữa những cánh đồng lúa trải dài, ông Ba, một cụ ông đã ngoài tám mươi, sống những ngày cuối đời trong căn nhà tranh đơn sơ. Cụ từng là một người nông dân cần mẫn, cả đời tần tảo nuôi dạy ba người con khôn lớn. Nhưng rồi, một cơn tến bất ngờ ập đến, khiến cụ nằm liệt giường, không nói được, chỉ có đôi mắt vẫn sáng, như muốn kể những câu chuyện chưa bao giờ được nói ra.
Bà Ba, người vợ tần tảo của cụ, đã bán hết mảnh đất cuối cùng, cả chiếc nhẫn cưới quý giá mà cụ từng đeo cho bà trong ngày cưới, để lo tiền thuốc thang. Nhưng bệnh tình của cụ chẳng thuyên giảm. Người con rể lớn, vốn sống trong ngôi nhà khang trang nhất làng, thẳng thừng từ chối khi bà Ba ngỏ ý nhờ cậy. “Nhà chật, lại thêm miệng ăn, mẹ thông cảm,” anh ta nói, giọng lạnh lùng. Những người con khác cũng lần lượt tìm lý do: người thì bảo bận công việc, người thì nói nhà không tiện. Cuối cùng, không còn cách nào khác, bà Ba, với trái tim nặng trĩu, cùng vài người hàng xóm khiêng cụ Ba lên chiếc xe bò, đưa cụ đến trụ sở công an xã. “Chúng tôi không còn nơi nào để đi,” bà nghẹn ngào nói với viên công an trẻ.
Tại trụ sở, cụ Ba nằm trên chiếc chiếu mỏng, đôi mắt đục mờ nhìn lên trần nhà. Tin tức về cụ nhanh chóng lan ra khắp làng. Người dân xôn xao, có người thương cảm, có người trách móc, nhưng chẳng ai dám đứng ra nhận cụ về. Trong số đó, có cậu bé Tí, mười lăm tuổi, cháu ngoại của cụ Ba. Tí là đứa trẻ mồ côi cha, sống với mẹ và người cha dượng keo kiệt. Mỗi lần đến thăm ông ngoại, Tí thường ngồi nghe cụ kể chuyện xưa, những câu chuyện về lòng nhân ái, về tình làng nghĩa xóm. Giờ đây, nhìn ông nằm đó, Tí cảm thấy tim mình như thắt lại.
Tí quyết định hành động. Cậu lén lấy số tiền dành dụm từ việc nhặt ve chai, mua một ít cháo nóng và thuốc men, rồi chạy đến trụ sở. “Ông ơi, cháu đây,” Tí khẽ gọi, đút từng thìa cháo cho cụ. Đôi mắt cụ Ba ánh lên tia sáng yếu ớt, như muốn nói lời cảm ơn. Tí không ngừng nói, kể cho ông nghe về những ước mơ của mình, về việc cậu muốn trở thành một người tốt, như những gì ông từng dạy: “Sống trên đời, không cần giàu có, nhưng phải có lòng. Lòng người là ngọn lửa sưởi ấm cả những ngày lạnh nhất.”
Hành động của Tí khiến cả làng xao động. Một số người bắt đầu cảm thấy xấu hổ. Họ tụ tập, bàn bạc, và cuối cùng, cả làng quyết định chung tay xây một căn nhà nhỏ cho cụ Ba và bà Ba. Người góp gỗ, người góp tiền, người góp công. Viên công an trẻ, cảm động trước câu chuyện, cũng xin phép cấp trên để hỗ trợ một phần chi phí. Căn nhà sớm hoàn thành, đơn sơ nhưng ấm áp, nơi cụ Ba có thể sống những ngày còn lại bên người vợ tần tảo và cậu cháu ngoại hiếu thảo.
Câu chuyện về cụ Ba và Tí lan truyền, không chỉ trong làng mà còn đến những vùng lân cận. Nó nhắc nhở mọi người rằng, trong cuộc sống, đôi khi lòng nhân ái không đến từ những người thân cận nhất, mà từ một trái tim biết rung cảm trước nỗi đau của người khác. Và như Tí đã nói, lặp lại lời ông ngoại: “Lòng người là ngọn lửa sưởi ấm cả những ngày lạnh nhất.”
