TRỞ VỀ SAU 44 NĂM
Bốn mươi bốn năm.
Một quãng thời gian đủ dài để một người rời quê khi mái tóc còn đen nhánh, đến lúc quay về đã chỉ còn lại màu bạc phơ.
Ông Lâm, 65 tuổi, bước xuống chiếc xe khách cũ kỹ trước cổng làng. Trong tay ông chỉ có một chiếc vali nhỏ, bên trong là vài chiếc áo, ít thuốc men, và quan trọng nhất: cuốn album ảnh ngả màu, thứ còn sót lại từ quá khứ trước ngày vượt biên.
Ông đứng nhìn con đường đất đỏ, hàng tre và những mái nhà ngói đã thay đổi nhiều so với ký ức. Nơi này từng là ngôi làng bình yên, nơi cha mẹ ông sống và mất đi trong nỗi nhớ con.
Ông hít một hơi thật sâu.
“Mẹ ơi… con về rồi.”
Giọng ông khẽ run.
Chương 1 – Căn nhà cũ
Ông đi bộ về cuối xóm, nơi căn nhà của gia đình từng nằm. Ngày vượt biên, ông chỉ kịp dặn người hàng xóm trông hộ. Không ai biết ông còn sống hay đã mất trên biển. Nhà nước ngày ấy quản lý đất đai chặt, nhiều gia đình bỏ hoang nhà bị đấu giá, chuyển nhượng… còn ngôi nhà của ông thì không ai nhắc đến nữa.
Đến khi nghe tin từ người quen rằng “nhà cũ của ông bị một kẻ côn đồ chiếm làm chuồng bò”, ông vừa giận, vừa đau, vừa không muốn tin.
Nhưng khi đứng trước nó, ông chỉ thấy:
Cổng gạch ngày xưa đã sập một nửa,
Tường loang lổ,
Sân nhà đầy phân bò, phân trâu,
Mùi hôi xộc lên nồng nặc,
Góc hiên cũ nơi cha ông ngồi uống trà nay treo lủng lẳng chiếc máng ăn gia súc.
Và ngay giữa sân, tấm biển gỗ sơn đỏ chữ to tướng:
“ĐẤT TÔI. CẤM XÂM PHẠM.”
Ông Lâm run người.
“Cha mẹ ơi… nhà mình thành ra thế này sao?”
Chưa kịp bước vào, một giọng khàn đục vang lên sau lưng:
— Ê, già kia! Làm gì đứng lảng vảng ở nhà tao vậy?
Ông quay lại. Một thanh niên xăm trổ, đầu trọc lốc, tay cầm roi điện, mình mẩy đầy hình xăm rồng phượng. Hắn là Tín “Bò”, kẻ côn đồ khét tiếng cả vùng.
— Tao hỏi mày đó! Mày kiếm ai? – hắn gằn giọng.
Ông Lâm nuốt nước bọt:
— Đây… đây từng là nhà của cha mẹ tôi…
Tín phá lên cười khinh:
— Cha mẹ mày? Ở đây tao chưa thấy thằng nào nhận! Đất này tao mua lại, tao nuôi bò!
Hắn nhìn ông từ đầu đến chân, giọng đầy khinh miệt:
— Mày là dân đâu? Tỉnh khác? Hay thằng ăn mày mới trốn viện?
Ông Lâm khẽ lắc đầu, giọng nghẹn lại:
— Tôi là người của nhà này… Tôi đi xa 44 năm…
Chưa nói hết câu, Tín đẩy ông ngã lùi một bước.
— Tao không cần biết! Đây là đất của tao! Đi khỏi đây trước khi tao gọi đàn em tới “tiễn” mày ra khỏi làng!
Rồi hắn sập mạnh cánh cửa chuồng bò.
Ông Lâm đứng trơ lại giữa sân, tay run vì đau lẫn tủi nhục.
Chương 2 – Người làng và những ký ức cũ
Ông lão lê bước sang nhà hàng xóm cũ – nhà ông Sáu.
Gõ cửa một lúc, một bà lão tóc bạc ló ra. Nhìn thấy ông, bà giật mình:
— Anh… anh Lâm? Có phải anh Lâm con bác Thịnh không? Trời đất ơi, họ nói anh mất rồi mà!
Ông Lâm gượng cười:
— Tôi còn sống… Tôi về để thắp nhang cho ba mẹ… Nhưng căn nhà…
Bà Sáu thở dài thườn thượt:
— Cả làng ai cũng biết chuyện đó, nhưng ai dám nói? Thằng Tín nó nổi tiếng dữ, lại có anh xã hội chống lưng.
— Nó chiếm nhà tôi lâu chưa? – ông hỏi.
— Gần mười năm rồi… Nó bảo đất hoang, nó khai hoang nuôi bò. Chính quyền xã cũng ngó lơ, vì… ai cũng sợ nó báo thù.
Ông Lâm lặng đi.
Bốn mươi bốn năm xa xứ.
Ông chỉ mong nhìn thấy mái nhà cha mẹ để lại.
Vậy mà giờ đây nó thành chuồng gia súc…
Bà Sáu nắm tay ông:
— Anh ở tạm nhà tôi đi. Rồi mình tính.
Ông Lâm muốn từ chối, nhưng sức lực cạn kiệt, đành gật đầu.
Đêm ấy, ông nằm trên chiếc giường cũ, mở cuốn album ảnh.
Những tấm hình ố vàng, cha ông đứng trước ngôi nhà, tay đặt lên vai ông lúc ông tròn 18.
Hình mẹ mặc áo bà ba, nụ cười hiền và đôi mắt đầy hy vọng.
Ông đưa tay chạm nhẹ vào từng tấm hình.
— Con xin lỗi… Con về trễ quá…
Nước mắt ông rơi xuống mép ảnh.
Chương 3 – Ngày thứ nhất: Đe dọa
Sáng hôm sau, tiếng xe máy rú ga vang lên trước nhà.
Tín “Bò” cùng ba đàn em kéo đến.
— Già kia! Mày còn ở làng này làm gì? Tao nghe nói mày đi khoe đất là của mày hả?
Ông Lâm đứng trước cửa, bình tĩnh nói:
— Đó là đất cha mẹ tôi để lại…
— Câm! – Tín tát ông một cái đến bật máu môi.
— Có giấy tờ không? Đưa đây!
Ông Lâm chỉ có cuốn sổ hộ khẩu cũ và vài giấy tờ rời không giá trị pháp lý.
Tín ném xuống đất, giẫm lên.
— Tao nói lần cuối: cút khỏi làng trong vòng 24 tiếng. Nếu không… đừng trách bọn tao mạnh tay.
Bà Sáu chạy ra hét:
— Tín! Mày không được đánh người!
— Bà già tránh ra! – hắn gầm lên.
Rồi hắn rú ga bỏ đi, để lại đám bụi mù và nỗi phẫn uất nghẹn trong tim người già.
Đêm đó ông không ngủ.
Cánh tay đau rát, nhưng lòng ông đau hơn.
Ông tự hỏi:
“Quê hương… sao lại đón tôi bằng cách này?”
Chương 4 – Ngày thứ hai: Bằng chứng xuất hiện
Sáng hôm sau, một người đàn ông gầy gò lén đến nhà ông Lâm.
— Chú Lâm… chú còn nhớ cháu không? Cháu là thằng Tùng, hàng xóm hồi xưa đây.
Ông Lâm sững người.
Tùng ngày xưa là cậu bé 9 tuổi hay chạy sang xin trái ổi sau vườn nhà ông.
Giờ anh đã là người đàn ông trung niên khắc khổ.
Tùng nhìn quanh rồi nói nhỏ:
— Hôm qua cháu nghe chuyện rồi. Cháu có cái này cho chú.
Anh móc ra một túi nylon bọc kín, bên trong là vật gì đó như cuốn sổ cũ.
— Ngày xưa cha chú giao cháu giữ giùm… vì cha chú nói: “Nếu một ngày thằng Lâm nó về, đưa lại cho nó”. Cháu giữ tới giờ.
Tay ông Lâm run lên.
Bên trong chính là cuốn sổ đỏ gốc của cha mẹ ông, có đầy đủ chữ ký và giấy xác nhận trước năm ông vượt biên.
Ông mở to mắt, nước mắt chảy ra:
— Trời ơi… Tùng… con cứu chú rồi…
Tùng vội nói:
— Chú đừng nói với ai là cháu đưa. Thằng Tín mà biết, nó giết cháu mất.
Ông gật.
Tùng lùi lại, giọng rất nhỏ:
— Chú… lấy lại đất đi. Đó là đất của chú. Tụi cháu trong làng ai cũng biết, chỉ là không ai dám lên tiếng.
Chương 5 – Ngày thứ ba: Cơn giông kéo đến
Cầm cuốn sổ đỏ trong tay, ông Lâm lên xã trình báo.
Nhưng cán bộ xã nhận giấy, liếc qua rồi nói:
— Bác ơi, giấy này cũ quá, lại không có xác minh người sử dụng hiện tại. Phải làm lại hồ sơ… mà hồ sơ đất thì lâu lắm, 3–6 tháng mới giải quyết.
Ông Lâm hỏi:
— Tôi bị chiếm nhà, xã không can thiệp sao?
Cán bộ lắc đầu:
— Đất đang có người sử dụng, mà họ lại… có “ảnh hưởng” lớn trong vùng. Chúng tôi… khó xử.
Ông Lâm hiểu ngay.
Nỗi thất vọng dồn lên ngực, nghẹn như có đá đè.
Trên đường về, Tín “Bò” chặn đầu ông:
— À, nghe nói mày đi trình đất à?
— Thằng già… mày gan lắm rồi đó.
Hắn giật cuốn sổ đỏ khỏi tay ông.
Nhưng đúng lúc ấy, tiếng nổ máy ô tô vang lên phía sau.
Một người đàn ông cao lớn bước xuống, dáng tự tin, ánh mắt sắc.
— “Bố!”
Ông Lâm sững người, miệng run run:
— H…Hải? Sao con… về đây?
— Ba gọi video hôm qua khóc… Con không thể bỏ được.
Đó là Hải – con trai ông, sinh ra ở Mỹ, là luật sư của một công ty lớn.
Anh đã bay thẳng về Việt Nam ngay trong đêm.
Hải bước tới, nhặt lại cuốn sổ đỏ, lau sạch đất.
— Sổ đỏ này là bằng chứng hợp pháp. Nhà này thuộc quyền sở hữu của cha tôi. Anh lấy cuốn sổ của người khác là hành vi chiếm đoạt tài sản.
Tín khinh khỉnh:
— Mày nghĩ tao sợ à? Gọi công an đi! Cả xã này đứa nào dám đụng tới tao?
Hải mỉm cười lạnh:
— Không cần xã. Tôi đã nộp đơn lên Công an huyện kèm bằng chứng về hoạt động cưỡng chiếm đất, hành hung người già, và đe dọa nhân chứng.
Tín tái mặt.
Đúng lúc ấy, hai chiếc xe biển xanh từ hướng huyện chạy tới, dừng ngay trước sân.
Công an bước xuống.
— “Anh Tín, mời anh về trụ sở làm việc.”
— Tôi… tôi làm gì đâu? – Tín lắp bắp.
— “Có đơn tố cáo kèm bằng chứng nhân chứng. Anh đi theo chúng tôi.”
Hải nhìn thẳng vào mắt hắn:
— Ba tôi chịu đựng đủ rồi. Anh không còn cơ hội đâu.
Tín bị còng tay giữa ánh mắt kinh ngạc của dân làng.
Chương 6 – Công lý
Ba ngày sau, mọi chuyện được làm rõ.
Tín “Bò” bị khởi tố với nhiều tội danh:
Cưỡng chiếm đất
Phá hoại tài sản
Đánh người
Đe dọa người khác
Tiêu thụ tài sản bất hợp pháp
Chính quyền huyện lập tổ kiểm tra hiện trạng, xác nhận:
Ngôi nhà và mảnh đất thuộc quyền sở hữu hợp pháp của gia đình ông Lâm.
Ngày trả lại đất, ông đứng giữa căn nhà cũ – giờ chỉ còn là đống đổ nát – nhưng mắt ông sáng lên.
Hải nắm vai cha:
— Con sẽ xây lại nhà cho ba. Mình bắt đầu lại từ đầu.
Ông Lâm mỉm cười:
— Ba chỉ muốn dọn dẹp nơi này, để thắp nhang cho ông bà.
Chương 7 – Kết thúc: Bức ảnh cuối cùng
Buổi chiều hôm đó, sau khi dọn sạch chuồng bò, ông treo lại bàn thờ cũ, đặt lên đó cuốn album ảnh.
Và lần đầu tiên sau 44 năm, trong căn nhà của cha mẹ, ông thắp nén nhang.
Khói nhang bay lên, ánh chiều hắt vào làm bức ảnh cũ lung linh.
Ông khẽ nói:
— Cha mẹ ơi… con đã về thật rồi. Dù có muộn… con vẫn về được mái nhà của mình.
Hải đứng sau lưng nhìn cha, mắt đỏ hoe.
Bà Sáu, ông Tùng và vài người trong xóm cũng lặng lẽ đứng trước cổng, không nói gì, chỉ cúi đầu.
Gió thổi nhẹ.
Căn nhà xưa như thở phào sau cơn bão dài hàng thập kỷ.
Ở tuổi 65, ông Lâm biết mình không còn nhiều thời gian.
Nhưng ít nhất, phần đời còn lại ông được sống trên mảnh đất của cha mẹ – thứ mà suýt nữa đã bị chôn vùi dưới bạo lực và bất công.
Và tất cả… bắt đầu thay đổi sau 3 ngày ông trở về.
