1. Ngày Lực rời làng
Lực rời quê lên thành phố làm thuê vào một buổi sáng tháng Ba âm u. Trước khi đi, anh dừng lại trước cái chuồng gà ọp ẹp sau nhà. Trong đó có khoảng bảy chục con gà tơ anh nuôi suốt gần năm trời, dự định Tết bán lấy chút tiền cưới vợ.
Nhưng Tết chưa đến, mẹ anh đổ bệnh nặng. Chạy chữa không nổi, bà mất trong đúng đêm mưa gió. Căn nhà còn lại mình anh. Tiền vay nợ chữa bệnh còn lỗ chồng lên. Lực quyết định đi thành phố làm phụ hồ, tiết kiệm từng đồng để trả nợ.
Trước ngày lên xe, anh đem đàn gà gửi cho bà Tư – người hàng xóm bên cạnh. Bà Tư sống một mình, chồng mất sớm, con cái đi làm ăn xa. Hai nhà thân nhau từ lâu, mẹ Lực lúc còn sống cũng hay sang giúp bà.
– Bác trông giúp cháu. Lúc nào cháu về, bán được thì cháu gửi bác một nửa.
Bà Tư cười hiền:
– Cứ yên tâm đi kiếm tiền. Gà bác nuôi như gà bác. Về lúc nào tính sau.
Lực gật đầu rồi đi, chẳng biết rằng 3 năm sau, thứ đợi anh không phải là 70 con gà ban đầu nữa.
2. Ba năm bão giông nơi phố thị
Thành phố không dễ thở như Lực tưởng. Anh làm phụ hồ, rồi phụ bốc xếp, rồi làm thêm chạy bàn buổi tối. Ngày dài 14 tiếng, tháng nào khá lắm mới gửi được về quê 2–3 triệu.
Mỗi lần mệt quá, anh nhớ đàn gà ở quê. Nhớ cảnh mấy con gà trống đậu trên mái chuồng, gáy inh ỏi. Nhớ cái sân đất đỏ, nơi mẹ anh hay phơi thóc. Nhớ đến cay mắt.
Năm thứ ba, công trình anh làm bị cắt giảm. Đội thợ tan rã. Lực nghĩ: đã đến lúc về – về trả nốt khoản nợ, về sửa lại căn nhà cũ, rồi về sống cuộc đời bình lặng.
Anh nhét mấy bộ đồ vào ba lô sờn, bắt chuyến xe đêm, lòng bồn chồn không ngủ được.
3. Trở về và cảnh tượng khiến Lực tái mặt
Quê nhà hiện ra sau cửa kính xe với bụi tre xào xạc và con đường đất cũ. Lực bước xuống, hít một hơi thật sâu. Mùi đồng đất quê nhà như bóp nghẹt tim anh.
Nhưng khi rẽ vào sân, anh đứng chết trân.
Căn nhà của anh – vẫn y nguyên. Nhưng phía sau, nơi từng là cái chuồng gà nhỏ – nay là một khu chuồng cực lớn, chia thành nhiều ngăn, lợp mái tôn, rãnh thoát nước sạch sẽ, cọc tre dựng thẳng hàng.
Âm thanh “cục… cục… cục… cục tác tác!” vang rền.
Lực lao đến.
Bên trong không phải 70 con gà như ngày anh đi.
Mà là gần… 600 con.
Anh choáng váng.
– Cái… cái gì đây trời?
Một giọng quen quen vang lên:
– Lực đấy à con? Về rồi hả?
Bà Tư xuất hiện từ sau chuồng, tay cầm ca nước, mặt mừng rỡ.
Lực lắp bắp:
– Bác… bác nuôi… gì mà nhiều thế này?!
Bà Tư gật đầu:
– Ờ, gà của con đấy. Ba năm trời, nó đẻ rồi nở, rồi lớn… Bác nuôi theo lứa. Cứ thế nhân lên thôi.
Lực tái mặt thật sự. Hàng trăm con gà, nếu bán, không khéo đủ trả sạch nợ, còn dư sửa nhà. Anh ngồi phịch xuống bậc thềm, không biết nên mừng hay nên lo.
– Bác… bác làm sao nuôi nổi nhiều vậy? Tiền thức ăn, thuốc men… con đi ba năm chẳng gửi nổi bác đồng nào. Bác lấy đâu ra mà gánh cả đống này?
Ánh mắt bà Tư bỗng trầm xuống.
– Thôi, lát bác nói. Con vào tắm rửa rồi ăn cơm. Chiều bác kể hết.
Lực càng bất an hơn.
4. Bữa cơm chiều và sự thật đầu tiên
Bữa cơm bà Tư nấu toàn món giản dị: cá kho, canh mồng tơi, đĩa trứng gà luộc. Ngồi vào mâm, Lực cứ nhìn mãi đàn gà ngoài sân.
– Bác Tư… ba năm qua, bác cực lắm phải không?
Bà Tư gắp miếng cá đặt vào bát anh.
– Cực thì cực, nhưng không phải chỉ mình bác nuôi.
– Ý bác là sao?
Bà Tư nhìn ra sân, giọng chậm rãi:
– Có người giúp nuôi… từ lâu rồi. Giúp vì thương con và… vì thương mày.
Lực cau mày:
– Ai ạ?
Bà Tư thở dài:
– Cái Hương.
Tim Lực khựng lại.
Hương – cô gái cùng xóm, người từng thương thầm anh từ lúc còn học cấp Ba. Cô hay chạy sang nhà phụ mẹ Lực, thỉnh thoảng còn lén đem gà tre sang đổi giống. Nhưng ngày mẹ mất, Lực đóng cửa lòng, chỉ nghĩ đến việc kiếm tiền trả nợ. Anh không để ý Hương nữa.
Bà Tư kể:
– Ngày mày đi, nó sang dọn nhà, quét sân. Thấy bác nuôi gà thay mày, nó bảo để nó phụ. Lúc ít thì bác giữ, lúc gà đẻ nhiều quá thì nó chạy đi xin cám thừa ở xay xát về trộn. Đêm nào mưa nó cũng sang che bạt.
Lực im lặng. Lòng chộn rộn, có gì đó vừa ấm lại, vừa nặng trĩu.
Nhưng sự thật còn chưa dừng ở đó.
5. Sự thật thứ hai – và cái giá phải trả
Bà Tư nói tiếp:
– Thằng Khắc nữa. Nó cũng giúp.
Lực giật mình:
– Khắc… Khắc nào? Khắc “đen” á?
Bà gật đầu.
Khắc từng là thằng bạn thân của Lực. Nhưng lớn lên, Khắc sa vào cá độ, nợ nần, dính vào vài chuyện xấu trong làng. Từ đó hai người xa cách. Ngày Lực đi thành phố, Khắc chỉ đứng ở đầu ngõ nhìn theo, không nói lời nào.
– Nó phụ việc nặng, sửa chuồng, làm hàng rào… Nó bảo: “Con nợ thằng Lực cái ân hồi cấp Hai, giờ phụ cho nó với bác Tư cho nhẹ lòng.” – bà Tư kể.
Lực không hiểu.
Ân gì? Hồi cấp Hai anh có làm gì đâu?
Bà Tư tiếp:
– Nó bảo năm xưa bị mấy đứa đánh ở bờ mương, mày xông vào cứu. Nhờ vậy nó mới không bị dao rạch lưng. Mày quên nhưng nó nhớ.
Lực chết lặng.
Khắc – thằng bạn tưởng như không còn đường quay lại – thực ra vẫn nhớ một chuyện nhỏ xíu mười mấy năm trước.
Nhưng twist chưa dừng tại đó.
Bà Tư đan tay vào nhau, giọng buồn:
– Cách đây 7 tháng… Khắc mất rồi con ạ. Tai nạn xe máy.
Lực hoảng hốt:
– Bác nói gì cơ?!
– Đêm ấy mưa to. Nó chạy mang bao cám sang đây, trượt bánh, đâm vào cột điện… Người ta không cứu kịp.
Lực bủn rủn người.
Anh quay nhìn đàn gà – hàng trăm con đang ăn rải rác ngoài sân. Mỗi con lớn lên từ công sức của người phụ nữ lặng lẽ thương anh, và từ kẻ từng lầm lỗi nhưng âm thầm trả ơn anh. Toàn bộ là kết tinh của tình người, không chỉ là kinh tế.
Anh thấy nghèn nghẹn, mắt cay xè.
6. Sự thật cuối cùng – của Hương
Buổi tối, khi Lực chưa kịp sang thắp nén nhang cho Khắc, Hương đến. Cô bưng rổ trứng gà, gương mặt ngại ngùng:
– Mẹ bảo em đem cho anh ít trứng bồi dưỡng.
Câu nói đơn giản mà tim Lực rung lên.
Trong ánh đèn vàng trước hiên, Hương vẫn giống y hệt ngày xưa: tóc dài, mắt sáng, giọng nhẹ như gió quê. Nhưng đôi tay chai sạn hơn, có vẻ đã trải qua nhiều cơ cực.
Lực nói:
– Nghe bác Tư kể… em giúp nuôi gà cho anh ba năm nay…
Hương cúi đầu:
– Có gì đâu anh. Gà đẻ nhiều thì giúp bác Tư. Với lại… đó là gà của anh mà.
– Nhưng… em vất vả quá.
Hương mỉm cười, đôi mắt lấp lánh:
– Nếu là vì người mình thương… thì mấy chuyện đó có đáng gì đâu anh.
Lực nghẹn lại.
Nhưng rồi Hương hít một hơi, giọng nghiêm túc:
– Còn một chuyện em muốn nói. Em định giấu luôn, nhưng anh về rồi… em phải nói.
Lực bất an:
– Chuyện gì?
Hương nắm lấy vạt áo.
– 7 tháng trước, khi anh Khắc mất… anh ấy gửi cho em một phong thư. Trong thư… anh ấy bảo: “Ngày Lực về, nhớ đưa cho nó. Trong đàn gà có một nửa là gà của tao. Nhưng tao không muốn lấy. Coi như tao gửi lại nó phần của tao. Tao chỉ mong nó có cuộc sống khá hơn.”
Lực sững sờ.
Một nửa đàn gà?
Tức là khoảng 300 con?
– Em… có thư không? – anh run giọng.
Hương gật đầu, lấy trong túi ra lá thư đã úa màu.
Trong thư, nét chữ nguệch ngoạc của Khắc:
“Tao sống lỗi, mày sống nghĩa. Tao không chuộc được lỗi đời tao, nhưng muốn trả món nợ tao mang trong lòng. Gà tao nuôi cùng bác Tư, mày bán lấy tiền sửa nhà, cưới vợ. Đừng từ chối.”
Một giọt nước mắt rơi xuống trang giấy.
7. Lực quyết định
Đêm ấy, Lực không ngủ được. Anh nhìn đàn gà qua cửa sổ. Nghe tiếng chúng kêu, anh như nghe cả tiếng chân Khắc bước trong mưa, tiếng Hương cười khi rải thóc, tiếng mẹ anh gọi từ xa xưa.
Sáng hôm sau, anh sang thắp nhang cho Khắc trước khi đi chợ.
Chiều về, anh thông báo với bà Tư và Hương:
– Con đã bán bớt 500 con. Lấy tiền trả nợ, sửa nhà… và xây lại chuồng gà to hơn. Nhưng 100 con còn lại… con muốn giữ để nuôi tiếp.
Bà Tư hỏi:
– Giữ để làm gì con?
Lực nhìn Hương, giọng chắc nịch:
– Con muốn làm lại từ đầu. Không phải để giàu, mà là để sống thêm cho phần của Khắc… và để có cớ sang nhà bác Hoạch (nhà Hương) nhiều hơn.
Hương đỏ bừng mặt.
8. Cuối cùng – thứ còn lại không chỉ là đàn gà
Một tháng sau, nhà Lực được sửa mới, mái ngói thay lại, sân lát gạch. Chuồng gà xây bằng gạch vững chãi. Hương sang giúp suốt. Anh nấu cơm, cô cho gà ăn. Bà Tư ngồi nhìn hai đứa, cười khẽ.
Dân làng cứ bảo:
– Thằng Lực đúng là có phúc. Đi ba năm về, chẳng những không mất gì, mà còn được cả trăm thứ: tiền, nhà, và vợ hiền.
Nhưng chỉ Lực biết:
Cái anh nhận được lớn nhất không phải đàn gà – mà là tình người, là nợ nghĩa, là sự tiếp nối của những điều tử tế mà cuộc đời đã âm thầm tích lại cho anh.
Anh đứng trước mộ Khắc, thì thầm:
– Tao sẽ sống thay phần mày. Cảm ơn mày đã giúp tao trở về, không tay trắng mà còn được thương yêu.
Gió khẽ thổi qua đồng. Dường như Khắc đang mỉm cười đâu đó.
