Con trai tôi, Hoàng Minh, là niềm tự hào và cũng là tài sản lớn nhất của đời tôi. Nó cao ráo, sáng sủa, tốt nghiệp thạc sĩ ở nước ngoài và hiện là giám đốc dự án cho một tổ chức phi chính phủ danh tiếng. Với vị thế đó, tôi luôn mường tượng ra cảnh nó sẽ sánh vai cùng một cô tiểu thư Hà thành, con nhà gia thế, một đám cưới môn đăng hộ đối sẽ làm rạng danh cả dòng họ.
Thế nhưng, cuộc đời không như là mơ.
Sau chuyến công tác từ thiện kéo dài ba tháng ở một vùng núi xa xôi, Minh trở về. Nhưng nó không về một mình. Nó dắt theo một cô gái. Và thế giới của tôi như sụp đổ ngay khoảnh khắc đó.
Cô gái đi bên cạnh con trai tôi… vừa thấp, vừa đen. Làn da bánh mật cháy nắng, đôi mắt to nhưng hoang dại như con thú nhỏ, và trên người là bộ váy thổ cẩm sặc sỡ, cổ tay đeo mấy chiếc vòng bạc đã xỉn màu. Cô bé lí nhí chào tôi bằng thứ tiếng Kinh lơ lớ, ngọng nghịu.
Tôi sốc đến mức không nói nên lời, chỉ biết đứng sững như trời trồng. Đợi cô bé vào phòng cất đồ, Minh mới tiến lại gần, bình thản như không có chuyện gì xảy ra.
“Mẹ à, cô ấy tên Yến. Tụi con lỡ có bầu rồi. Con muốn cưới cô ấy.”
Từng lời nói của nó như một nhát dao đâm vào tim tôi. Tức giận, thất vọng, và cả sự xấu hổ trào dâng khiến tôi nghẹn lại. Nước mắt cứ thế tuôn ra không ngừng. “Mày nói cái gì? Mày có biết mày đang làm gì không? Danh dự của cái nhà này, tương lai của mày, mày vứt đi đâu hết rồi?”
Tôi gào lên, nhưng Minh chỉ im lặng. Nó biết mọi lời giải thích lúc này đều vô nghĩa. Tôi đã vẽ sẵn một con đường hoàn hảo cho nó, và giờ nó tự tay phá nát tất cả. Thay vì một đám cưới hoành tráng với con gái đối tác của bố nó, giờ đây tôi phải chuẩn bị cho một đám cưới với một cô gái dân tộc không rõ gốc gác, lại còn “ăn cơm trước kẻng”. Tin này mà truyền ra ngoài, mặt mũi tôi biết để vào đâu?
Dù không cam lòng, nhưng cái thai trong bụng Yến là một sự đã rồi. Tôi buộc phải nhắm mắt gật đầu, nhưng trong lòng đã có một kế hoạch khác. “Cứ cưới đi,” tôi tự nhủ, “Rồi tao sẽ lên tận nơi xem cái gia đình nhà gái nó thế nào. Tao sẽ cho con bé đó biết thế nào là lễ độ, là quy tắc của nhà này!”
Và rồi, cái ngày ăn hỏi định mệnh cũng đến.
Đoàn nhà trai chúng tôi gồm mấy chiếc xe sang, nhưng cũng phải chật vật lắm mới bò lên được con đường đất đá lởm chởm, một bên là vách núi, một bên là vực sâu. Càng lên cao, cảnh vật càng hoang vu. Tôi nhìn quanh, chỉ thấy những mái nhà sàn lụp xụp, xiêu vẹo. Lòng tôi càng thêm trĩu nặng, sự khinh miệt dâng lên.
Đến khi chiếc xe dẫn đầu rẽ vào con dốc cuối cùng của bản, cả đoàn xe đột ngột dừng lại. Tôi chết lặng.
Trước mắt tôi không phải là một ngôi nhà sàn ọp ẹp như tôi tưởng tượng. Đó là cả một dinh thự bằng gỗ. Một căn nhà sàn khổng lồ, được dựng hoàn toàn bằng gỗ nghiến quý hiếm, những cột nhà to bằng cả vòng tay người ôm. Mái nhà lợp ngói âm dương theo kiểu cổ truyền, rêu phong nhưng đầy uy nghiêm. Bao quanh là hàng rào được đúc bằng đồng, chạm trổ hoa văn tinh xảo. Tôi có cảm giác như mình đang lạc vào một phim trường cổ trang chứ không phải nhà gái ở một bản làng heo hút.
Sự ngỡ ngàng của tôi chỉ mới bắt đầu. Khi bước vào trong, tôi thấy mâm cỗ đã được bày sẵn. Không phải mâm nhôm, bát nhựa, mà là những bộ chén đĩa gốm Bát Tràng chính hiệu, loại đặt riêng với hoa văn độc đáo. Gia đình nhà gái tiếp đón chúng tôi bằng thứ rượu ngâm sâm quý tỏa hương thơm nồng, trên mâm là những món thịt thú rừng được chế biến theo cách mà tôi chưa từng thấy.
Tôi cố nén cơn choáng váng, giữ vẻ mặt lạnh lùng, nhưng tâm trí đã rối bời. Cho đến khi, ánh mắt tôi vô tình dừng lại ở bức ảnh chân dung được treo trang trọng chính giữa nhà. Đó là thứ đã đánh gục hoàn toàn sự kiêu ngạo cuối cùng của tôi.
Trong ảnh là một người đàn ông trung niên, gương mặt cương nghị, mặc bộ quân phục với quân hàm Thiếu tướng sáng ngời trên ve áo. Bố của Yến. Ông từng là chỉ huy trưởng của một sư đoàn thép lừng danh. Đứng bên cạnh ông, người phụ nữ với nụ cười hiền hậu, chính là mẹ vợ tương lai của con trai tôi, lại là một Phó Giáo sư, Tiến sĩ chuyên ngành Văn hóa dân tộc thiểu số, hiện đang giảng dạy tại một trường đại học lớn ở Hà Nội.
Lúc hai bên gia đình ngồi vào bàn nói chuyện, mẹ của Yến nhẹ nhàng rót trà mời tôi. Bà mỉm cười, một nụ cười vừa trí thức, vừa nhân hậu.
“Cháu Yến nhà tôi nó sống tối giản quen rồi, thưa chị. Từ nhỏ đã không thích váy áo lụa là, chỉ thích mặc đồ thổ cẩm của bà con trong bản. Nó thích làn da đen khỏe mạnh, thích những thứ mộc mạc, thô sơ. Vóc người cũng bé nhỏ, không được như các cô gái thành phố. Bố mẹ cũng chỉ mong cháu tìm được một người thật lòng yêu nó vì chính tâm hồn của nó, chứ không phải vì danh phận gia đình.”
Tôi nuốt nước bọt. Từng lời nói nhẹ nhàng của bà như từng mũi kim châm vào lòng tự ái của tôi. Tôi quay sang nhìn Yến. Con bé vẫn “lùn” thật đấy, “đen” thật đấy, vẫn mặc bộ váy thổ cẩm đơn sơ. Nhưng giờ đây, trong mắt tôi, nó không còn quê mùa nữa. Nó toát lên một vẻ đẹp khỏe khoắn, một khí chất cao quý và trong sáng mà không một tiểu thư đài các nào có thể so sánh được.
Tôi đã lên đây với ý định sẽ “dạy dỗ” con dâu. Nhưng hóa ra, chính tôi mới là người cần được học lại một bài học đắt giá về sự khiêm nhường, về cách nhìn người, và về giá trị đích thực của một con người.
