Chương 1: Màn Sương Sớm ở Chợ Thành Nam
Ở khu chợ Thành Nam ồn ào và náo nhiệt này, có một hình ảnh đã trở nên quen thuộc đến mức gần như vô hình trong mắt người qua lại. Đó là bóng lưng còng của bà Nguyễn Thị Lựu, một bà cụ ngoài bảy mươi, ngày nào cũng lụi hụi bên những sạp hàng đã vãn khách. Đôi tay gầy guộc, chai sần của bà thoăn thoắt nhặt nhạnh từng cọng rau thừa, chiếc lá úa mà người bán hàng vứt bỏ. Áo quần bà đã sờn cũ, bạc màu theo năm tháng, nhưng đôi mắt thì vẫn ánh lên một nét gì đó kiên định, nhẫn nại, như thể bà đã quen với việc tìm kiếm sự sống từ những thứ người đời cho là phế thải.
Cuộc đời bà Lựu là một chuỗi dài những bất hạnh. Chồng bà mất sớm vì bạo bệnh, để lại bà một mình gồng gánh nuôi cậu con trai duy nhất. Bà đã dồn hết tình yêu và sức lực, làm lụng đủ nghề để con được ăn học bằng bạn bằng bè. Tưởng chừng như khi con trai lớn khôn, lập gia đình, bà sẽ được an hưởng tuổi già. Nhưng số phận lại một lần nữa trêu ngươi. Khi đứa cháu nội, bé An, vừa tròn ba tuổi, con trai bà bỗng đổ bệnh. Căn bệnh suy thận giai đoạn cuối như một bản án tử treo lơ lửng, bào mòn sức khỏe và cả những đồng tiền ít ỏi mà gia đình dành dụm được.
Con dâu bà, một người phụ nữ trẻ vốn không quen lam lũ, đã không chịu nổi cảnh túng thiếu và gánh nặng bệnh tật. Sau vài tháng, cô lặng lẽ bỏ đi, để lại đứa bé còn thơ dại cho một người chồng bệnh tật và một người mẹ già yếu. Kể từ đó, ngôi nhà nhỏ chỉ còn lại ba người nương tựa vào nhau. Nhưng rồi, con trai bà cũng chỉ cầm cự được vài năm ngắn ngủi trước khi trút hơi thở cuối cùng. Nỗi đau mất con như nhát dao cứa vào trái tim vốn đã chằng chịt vết sẹo của bà.
Giờ đây, ở cái tuổi “thất thập cổ lai hy”, bà Lựu chẳng còn ai thuê mướn. Sức khỏe đã hao mòn, đôi chân không còn nhanh nhẹn, đôi mắt đã mờ đi nhiều. Nguồn sống duy nhất của hai bà cháu trông cả vào chiếc bao tải cũ, dùng để đi nhặt ve chai mỗi ngày. Có những hôm may mắn, bà bán được vài trăm nghìn. Nhưng cũng có những ngày mưa gió, bà chỉ kiếm được vài chục bạc lẻ, đủ mua mớ rau, lạng đậu. Bữa cơm của hai bà cháu thường đạm bạc đến xót lòng, chỉ có bát canh rau loãng nấu từ những thứ bà nhặt được ngoài chợ, ăn cùng cơm trắng.
Thế nhưng, trong căn nhà nhỏ dột nát ấy, chưa bao giờ thiếu vắng tiếng cười trong trẻo của bé An. Con bé là mặt trời, là nguồn sống, là lý do duy nhất để bà Lựu tiếp tục gồng mình chiến đấu với cuộc đời. Niềm mong ước lớn nhất của bà giờ đây không phải là giàu sang hay sung sướng, mà chỉ đơn giản là xin ông trời cho bà thêm vài năm sức khỏe, để có thể gắng gượng lo cho cháu nội được học hành đến nơi đến chốn, để nó có một tương lai tươi sáng hơn, không phải khổ cực như bà và cha nó. Mỗi sáng sớm, trước khi rời nhà, bà lại nhìn khuôn mặt say ngủ của cháu gái, thì thầm một lời hứa: “An của bà ráng ngoan nhé, bà đi làm rồi về với con.”
Chương 2: Chiếc Ví Bị Bỏ Lại
Hôm ấy, một ngày mùa đông buốt giá. Gió mùa đông bắc rít lên từng cơn qua những con hẻm nhỏ, mang theo cái lạnh cắt da cắt thịt. Bà Lựu co ro trong chiếc áo bông cũ đã sờn rách, kéo chiếc bao tải nặng trĩu những vỏ lon, chai nhựa lê bước trên con đường về nhà. Đôi chân bà mỏi nhừ, cái lưng còng như muốn gãy gập xuống sau một ngày dài lang thang khắp các ngõ ngách.
Khi đi qua một con phố lớn, nơi những ánh đèn từ các cửa hiệu sang trọng bắt đầu hắt ra thứ ánh sáng ấm áp, bà bỗng thấy một vật gì đó màu đen nằm nép mình bên vệ đường, phủ một lớp bụi đất mỏng. Bà tiến lại gần, dùng đôi tay gầy guộc nhặt nó lên. Đó là một chiếc ví da, loại da tốt, mềm mại và chắc chắn. Cầm trên tay thấy nặng trĩu, một cảm giác khác thường so với những thứ bà vẫn nhặt hàng ngày.
Tò mò, bà phủi lớp bụi đi rồi cẩn thận mở chiếc ví ra. Ngay lập tức, bà sững người, đôi mắt già nua mở to kinh ngạc. Bên trong, không phải giấy tờ tùy thân hay thẻ ngân hàng, mà toàn là tiền mặt, những tờ polymer mệnh giá 500 nghìn đồng được xếp ngay ngắn thành từng xấp dày cộm. Run run, bà đếm sơ qua. Một xấp, hai xấp… tổng cộng hơn ba trăm ba mươi triệu đồng.
Bà Lựu đứng chết lặng giữa dòng người qua lại vội vã. Con số ấy quá lớn, một con số mà cả đời bà chưa bao giờ dám mơ tới. Gió lạnh thổi thốc vào mặt, nhưng bà không còn cảm thấy buốt giá nữa, thay vào đó là một cơn choáng váng. Trong một thoáng, tâm trí bà quay cuồng với những suy nghĩ. Hơn ba trăm triệu… Số tiền này có thể thay đổi hoàn toàn cuộc sống của hai bà cháu. Nó có thể trả hết học phí cho bé An đến tận khi con bé vào đại học. Nó có thể mua cho hai bà cháu một căn nhà nhỏ ấm cúng, không còn phải lo mưa dột, gió lùa. Nó có thể mua cho bé An những bộ quần áo mới, những bữa ăn có thịt có cá, chứ không phải là bát canh rau luãng mỗi ngày.
Ý nghĩ ấy như một ngọn lửa nhỏ nhen nhóm trong lòng, sưởi ấm cơ thể đang cóng lại vì lạnh của bà. Bà bất giác siết chặt chiếc ví. Người ta nói “của thiên trả địa”, nhưng biết đâu đây lại là ông trời thương tình, thấy hai bà cháu khổ cực quá mà ban cho một phép màu? Người mất ví chắc là người giàu, mất chừng này tiền chắc cũng không đến nỗi nào. Còn với bà, nó là cả một gia tài, là tương lai của đứa cháu gái bé bỏng.
Nhưng rồi, hình ảnh người chồng quá cố hiện về trong tâm trí bà. Ông là một người thợ mộc nghèo nhưng cả đời sống ngay thẳng, luôn dạy bà và con trai rằng: “Đói cho sạch, rách cho thơm. Của không phải do mình làm ra thì một đồng cũng không được tơ tưởng.” Lời dạy ấy đã khắc sâu vào tâm khảm bà. Bà lại nhìn xuống chiếc ví, rồi lắc đầu quầy quậy, xua đi những ý nghĩ tội lỗi vừa nhen nhóm.
“Không được. Đây không phải là tiền của mình, nhất định không được giữ.” Bà tự nhủ. “Người ta mất số tiền lớn thế này chắc đang lo lắng, cuống cuồng đi tìm lắm. Mình mà lấy đi thì khác nào kẻ trộm.”
Nghĩ vậy, bà Lựu không đi về nhà nữa. Bà tìm một chỗ khuất gió bên vệ đường, ôm chặt chiếc ví vào lòng, kiên nhẫn đứng chờ. Bà tin rằng người đánh rơi sẽ sớm quay lại tìm. Từng phút trôi qua, cái lạnh lại thấm sâu vào xương tủy, nhưng ý nghĩ phải trả lại tài sản cho người mất đã giúp bà có thêm sức mạnh để đứng vững. Bà đứng đó, một bóng hình nhỏ bé, kiên cường giữa dòng đời tấp nập, canh giữ một khối tài sản khổng lồ cùng với lòng trung thực còn quý giá hơn gấp bội.
Chương 3: Lời Buộc Tội Cay Đắng
Thời gian trôi đi chậm chạp. Đèn đường đã bật sáng, hắt lên vỉa hè những vệt sáng vàng vọt. Đã gần một tiếng đồng hồ trôi qua, đôi chân bà Lựu đã mỏi nhừ, bụng đói cồn cào. Bà bắt đầu lo lắng, nhỡ đâu người ta không quay lại tìm thì sao? Hay họ không nhớ đã đánh rơi ở đâu?
Đúng lúc ấy, một chiếc xe hơi sang trọng màu đen bóng loáng từ từ chạy chậm lại rồi đỗ xịch ngay trước mặt bà. Cửa kính xe hạ xuống, một người đàn ông trung niên, ăn mặc lịch lãm, thò đầu ra, vẻ mặt đầy lo lắng hỏi:
– Bà ơi, bà có thấy cái ví da màu đen nào ở quanh đây không? Tôi vừa đánh rơi lúc chiều.
Nghe ông ta mô tả đúng hệt chiếc ví mình đang cầm, bà Lựu mừng rỡ như bắt được vàng. Cuối cùng thì người chủ cũng đã quay lại. Bà vội vã bước tới, đôi tay run run lấy chiếc ví từ trong bọc áo trao lại cho ông ta.
– Có phải cái này không ông? Tôi nhặt được, đứng đây chờ từ nãy đến giờ để trả lại cho ông.
Người đàn ông vội chộp lấy chiếc ví, mừng rỡ ra mặt. Ông ta mở ra xem, nhưng chỉ thoáng chốc, sắc mặt ông ta đột nhiên thay đổi. Nụ cười biến mất, thay vào đó là một vẻ cau có, đầy nghi ngờ. Ông ta trừng mắt nhìn bà Lựu, gằn giọng:
– Không đúng! Trong ví của tôi có hơn sáu trăm triệu. Sao bây giờ chỉ còn hơn ba trăm triệu? Bà lấy tiền của tôi rồi đúng không?
Bà Lựu hoảng hốt đến tột độ. Bà không thể tin vào tai mình. Bà đã có lòng tốt trả lại ví, không những không được một lời cảm ơn mà còn bị vu cho là kẻ cắp. Nước mắt bắt đầu rưng rưng trên khóe mắt già nua của bà.
– Ông ơi, ông nói gì lạ vậy? Tôi già rồi, chỉ đi nhặt rác kiếm sống qua ngày, tôi lấy của ông làm gì. Tôi còn tốt bụng đứng đây chờ cả tiếng đồng hồ để trả lại cho ông cơ mà…
Nhưng người đàn ông dường như không nghe lọt tai bất cứ lời giải thích nào. Ông ta khăng khăng cho rằng bà đã lấy cắp một nửa số tiền trong ví. Sự giàu có dường như đã cho ông ta cái quyền được phán xét và khinh miệt người khác. Ông ta nhìn bà từ đầu đến chân với ánh mắt miệt thị, như thể bộ quần áo cũ kỹ của bà chính là bằng chứng không thể chối cãi cho tội lỗi.
– Một bà già nghèo kiết xác như bà, thấy cả đống tiền như vậy sao mà không nổi lòng tham được? Đừng giả nhân giả nghĩa nữa! Trả lại tiền cho tôi ngay, nếu không tôi báo công an đấy!
Bà Lựu run lên bần bật, vừa vì lạnh, vừa vì sợ hãi và uất ức. Bà vội móc từ trong túi áo ra toàn bộ số tiền mình có – 240 nghìn đồng vừa bán ve chai lúc chiều. Bà chìa những đồng tiền nhàu nát ra, giọng van nài đến tội nghiệp:
– Tôi… tôi chỉ có chừng này thôi ông ạ. Đây là tiền tôi bán ve chai cả ngày hôm nay. Ông có giết tôi thì tôi cũng không có tiền mà trả cho ông đâu… Tôi không lấy của ông một đồng nào cả, xin ông tin tôi…
Nước mắt bà lăn dài trên gò má nhăn nheo. Bà cảm thấy tủi nhục và bất lực. Lòng tốt của bà đã bị chà đạp một cách phũ phàng.
Đúng lúc ấy, cánh cửa sau của chiếc xe hơi bật mở. Một cô gái trẻ, xinh đẹp và thanh lịch, bước xuống. Cô che một chiếc ô lớn, bước đến bên cạnh người đàn ông.
– Ba ơi, có chuyện gì mà ba lớn tiếng thế?
Người đàn ông quay sang, chỉ tay vào bà Lựu, giọng vẫn đầy tức giận:
– Con xem, ba làm rơi ví, bà già này nhặt được nhưng lại lấy mất một nửa số tiền bên trong. Đã nghèo còn tham lam!
Nghe bà Lựu nức nở kể lại toàn bộ câu chuyện, từ lúc nhặt được ví đến lúc đứng chờ, cô gái trẻ chau mày suy nghĩ. Cô nhìn bà cụ đáng thương đang run rẩy trong giá lạnh, rồi lại nhìn vẻ mặt hằm hằm của ba mình. Sau một hồi im lặng, cô quay sang nói với ba, giọng chắc nịch và rõ ràng:
– Ba, ba quên rồi sao? Chiều nay ba vừa ghé qua công ty đưa hơn ba trăm triệu cho chú Hưng để nhập lô hàng mới còn gì. Con còn ngồi trên xe mà. Trong ví làm sao còn đủ sáu trăm triệu được nữa?
Người đàn ông khựng lại, ngớ người ra. Ông ta cố gắng lục lại trí nhớ, rồi gãi đầu, cười một cách gượng gạo. Hình như… hình như đúng là có chuyện đó thật.
Chương 4: Món Quà Của Lòng Tốt
Sự im lặng bao trùm. Người đàn ông, ông Tấn, đứng ngây ra, khuôn mặt hết đỏ lại trắng. Ông ta đã vội vàng kết tội một người vô tội, đã dùng những lời lẽ cay nghiệt để làm tổn thương một tâm hồn lương thiện. Sự xấu hổ hiện rõ trên nét mặt ông, nhưng cái tôi quá lớn đã ngăn ông ta nói ra một lời xin lỗi chân thành.
Cô gái, tên Linh, liếc nhẹ ba mình một cái, ánh mắt vừa có chút trách móc, vừa có sự thấu hiểu. Cô biết tính ba mình, nóng nảy và hay đa nghi. Cô quay lại phía bà Lựu, lúc này vẫn đang thút thít, đôi vai gầy rung lên. Linh bước tới, nhẹ nhàng đỡ lấy đôi tay lạnh cóng của bà.
– Bà ơi, bà đừng khóc nữa. Chắc là ba cháu tuổi già hay nhớ nhầm thôi ạ. Cháu thay mặt ba cháu xin lỗi bà nhé.
Nói rồi, Linh mở chiếc ví của mình, rút ra một xấp tiền polymer còn mới cứng, dúi vào tay bà Lựu.
– Bà ơi, cháu biếu bà chút tiền này, bà cầm lấy mua chút đồ ăn tẩm bổ, mua cho cháu gái chiếc áo ấm nhé. Bà là người tốt, đã không tham của rơi mà còn kiên nhẫn đứng chờ dưới trời lạnh thế này. Lòng tốt của bà thật đáng quý. Bà tốt bụng như vậy, chắc chắn ông trời sẽ thương bà thôi.
Bà Lựu sững sờ, vội xua tay từ chối.
– Thôi cô ơi, tôi không dám nhận đâu. Trả lại được ví cho ông là tôi mừng rồi. Tôi không cần tiền đâu ạ.
– Bà cứ cầm đi ạ. Đây là tấm lòng của cháu, cũng là lời cảm ơn của gia đình cháu gửi đến bà. Nếu không có bà, ba cháu đã mất một số tiền lớn rồi. Coi như đây là lộc của bà ạ.
Linh nhẹ nhàng gỡ những ngón tay đang nắm chặt của bà Lựu ra, đặt xấp tiền vào lòng bàn tay bà rồi nắm lại. Hơi ấm từ bàn tay cô gái trẻ truyền sang, xua tan đi cái giá lạnh và cả những tủi hờn trong lòng bà cụ. Bà Lựu ngước lên, nhìn cô gái với đôi mắt nhòe lệ, không nói nên lời.
Chiếc xe sang trọng lăn bánh, hòa vào dòng xe cộ tấp nập, để lại bà cụ đứng thẫn thờ giữa phố. Bà nhìn theo chiếc xe cho đến khi nó mất hút, rồi lại cúi xuống nhìn xấp tiền trong tay. Nước mắt vẫn lăn dài trên má, nhưng lần này không phải là nước mắt của sự uất ức, mà là của sự xúc động và biết ơn. Trong lòng bà dâng lên một niềm ấm áp lạ thường. Hóa ra, giữa cuộc đời đầy rẫy những toan tính và nghi kỵ này, vẫn còn có những tấm lòng nhân hậu, vẫn còn có người nhận ra và trân trọng sự lương thiện.
Đêm đó, khi bà Lựu về đến căn nhà nhỏ, bé An đã ngủ gật trên chiếc bàn học cũ kỹ. Nghe tiếng bà, con bé tỉnh giấc, dụi mắt hỏi:
– Bà ơi, sao hôm nay bà về trễ thế ạ? Con chờ bà mãi.
Bà Lựu đặt chiếc bao tải xuống, mệt mỏi nhưng trong lòng lại nhẹ nhõm. Bà bước tới, xoa đầu cháu gái, mỉm cười hiền hậu:
– Bà vừa bận giúp người ta một chuyện quan trọng, nên về chậm một chút thôi con ạ.
Bé An nghe vậy, đôi mắt sáng lên. Con bé không hỏi đó là chuyện gì, nó chỉ biết rằng bà của nó lại vừa làm một việc tốt. Nó reo lên, giơ ngón tay cái, giọng đầy tự hào:
– Bà nội của con là tuyệt vời nhất!
Câu nói hồn nhiên của đứa cháu gái như một dòng nước mát lành tưới tắm tâm hồn bà. Bà Lựu ôm cháu vào lòng, hít hà mùi tóc quen thuộc. Bà không kể cho cháu nghe về chiếc ví, về lời buộc tội cay đắng hay về món quà bất ngờ. Bà chỉ muốn giữ lại cho riêng mình cảm giác ấm áp của buổi tối hôm nay. Bà nhận ra rằng, sự giàu có thực sự không nằm ở số tiền trong ví, mà nằm ở sự thanh thản trong tâm hồn, ở tình yêu thương và niềm tự hào trong ánh mắt của đứa cháu gái bé bỏng. Đêm đó, hai bà cháu ăn một bữa cơm ngon hơn thường lệ. Và trong giấc ngủ, bà Lựu đã mơ thấy một giấc mơ thật đẹp, một giấc mơ không còn gánh nặng của đói nghèo, chỉ có ánh nắng chan hòa và tiếng cười giòn tan của bé An.
