Tôi tên là Mai, 32 tuổi, nhân viên kế toán trong một công ty xây dựng. Chồng tôi – Hùng – là kỹ sư thường phải đi công tác dài ngày. Từ ngày ba anh mất vì đột quỵ, mẹ chồng – bà Liên, 71 tuổi – dọn về sống cùng chúng tôi. Một năm sau, bà bị ngã cầu thang, liệt nửa người, việc chăm sóc chủ yếu dồn lên vai tôi.
Những ai từng chăm một người bệnh liệt đều hiểu:
Nó không chỉ là cực nhọc.
Nó là sự bào mòn.
Bào mòn sức lực, thời gian, và đôi lúc… cả lòng tốt.
1. LỜI BUỘC TỘI LẠNH LÙNG
Buổi tối hôm đó, trời mưa phùn. Tôi thay tã cho bà, ấm lau từng chỗ loét. Mùi khai nồng cả căn phòng, nhưng tôi quen rồi.
Tôi vừa kéo tấm chăn lên thì bà đột nhiên bật cười. Một nụ cười méo mó vì liệt, nhưng sắc lạnh đến gai người.
“Đừng có diễn nữa. Cô tưởng tôi không biết à? Cô nhắm vào ba căn nhà của tôi chứ gì.”
Tay tôi khựng lại.
“Con chăm mẹ vì bổn phận.”
“Bổn phận? Hahaha… Cô tưởng tôi ngu sao?”
Trong ánh đèn vàng nhợt nhạt, đôi mắt bà long lên như thể tôi là kẻ trộm đang rình tài sản bà.
Tim tôi nghẹn lại. Những ngày thức đêm, những lần lau từng vết loét, từng bữa súp tôi bón cho bà…
Hóa ra trong mắt bà chỉ là diễn?
Bất giác, tôi ném cái tã xuống sàn. Nó văng một vệt nước bẩn sang mép drap giường.
Tôi đứng dậy.
“Mẹ nghĩ vậy thì con không biết nói gì nữa. Con mệt rồi.”
Tôi xách túi, bước ra khỏi cánh cửa có mùi thuốc sát khuẩn, mùi phân, và mùi cay nghiệt từ những nghi ngờ vô lý.
Tôi về nhà mẹ đẻ.
2. BA NGÀY KHÔNG TIN TỨC
Tôi nghĩ Hùng sẽ gọi, trách móc, hoặc hỏi lý do. Nhưng anh đang đi công tác tỉnh, sóng yếu, chỉ gửi được vài tin nhắn cụt lủn.
Không ai gọi từ nhà.
Không ai báo tin gì từ mẹ chồng.
Tôi cũng cố tự dặn lòng:
“Mình nghỉ vài hôm, bà có dì Ba – hàng xóm thân – thỉnh thoảng qua phụ.”
Nhưng suốt ba ngày đó, tôi thấy bồn chồn.
Giấc ngủ nửa chập chờn vì hình ảnh cái tã nằm trên sàn như một dấu chấm câu dang dở.
Đến ngày thứ ba, gần trưa, Hùng gọi.
Giọng anh khản đặc, vừa hoảng loạn vừa tức giận.
“Mai! Em đi đâu ba ngày qua? Em… em có biết mẹ đang…?”
Tôi chợt thấy lồng ngực thắt lại.
“Có chuyện gì? Mẹ… sao rồi?”
“Mẹ đang được cấp cứu! Trời ơi… anh vừa về nhà đã thấy bà nằm dưới giường, nửa người trong nước phân! Bà bị tụt huyết áp, mất nước nặng, suýt sốc nhiễm trùng!”
Tôi lặng người.
“Còn… dì Ba?”
“Dì Ba bảo tưởng em chăm. Từ hôm em đi, bà chỉ được uống nước cầm hơi!”
Tôi run rẩy đến mức làm rơi cả điện thoại.
Trong khoảnh khắc ấy, tôi biết:
Dù bà đã dùng lời cay độc với tôi, tôi cũng không bao giờ mong bà phải chịu cảnh như vậy.
3. TRỞ LẠI NGÔI NHÀ NGẬP MÙI BỆNH
Khi tôi đến bệnh viện, Hùng đứng dựa tường, mắt đỏ hoe.
Anh nhìn tôi như nhìn một kẻ lạ.
“Sao em có thể bỏ mặc mẹ anh như thế?”
Tôi im lặng một lúc lâu. Rồi tôi nói:
“Em không bỏ mặc. Em tưởng… sẽ có người qua chăm.”
“Một người liệt nửa người, em tưởng có thể tự sống ba ngày?”
Anh không hét, chỉ nói nhỏ. Nhưng từng chữ như tát vào tôi.
Tôi cúi đầu.
Trong phòng cấp cứu, bà Liên nằm lặng như một chiếc lá úa. Hai bàn tay gầy gò run nhẹ khi truyền nước biển. Đôi mắt nhắm nghiền, hàng mi bạc rung lên.
Nhìn bà, lòng tôi nhói lên một cách mơ hồ.
Có những người ta ghét, nhưng ta không thể bỏ mặc.
Không phải vì luật pháp.
Không phải vì đạo lý.
Mà vì… tình người.
4. TỪNG SỢI CHỈ RỜI RA
Mấy ngày sau, bà được chuyển ra phòng riêng.
Bác sĩ mời chúng tôi vào trao đổi.
Ông nói nhẹ nhàng:
“Bà cụ có dấu hiệu sa sút trí tuệ thể Lewy. Tính khí thay đổi, hoang tưởng, nghi ngờ vô cớ là triệu chứng thường gặp.”
Tôi sững người.
Từng mảng trong đầu tôi vụt sáng lên như ghép lại thành bức tranh lớn:
Những lần bà hỏi đi hỏi lại một câu.
Những lúc bà bảo thấy “người lạ” trong nhà.
Và cả những câu nói cay độc khiến tôi tổn thương.
Bác sĩ nói tiếp:
“Bệnh nhân loại này thường hay hoang tưởng rằng người thân muốn chiếm tài sản, hại mình. Không phải họ cố ý xúc phạm. Đó là triệu chứng.”
Trời đất dưới chân tôi như chao đảo.
Hóa ra… tôi trách nhầm bà.
Hóa ra… bà không tỉnh táo.
Nỗi giận dữ trong tôi tan ra thành cảm giác tội lỗi nặng trĩu.
5. BÍ MẬT TRONG NGĂN TỦ GỖ
Một buổi chiều, khi Hùng về nhà tắm rửa, tôi ngồi lại bên giường bà. Tôi xoa tay bà – đôi tay từng run khi nắm tay chồng tôi ngày cưới.
Bà mở mắt, ánh nhìn mờ đục nhưng hiền dịu bất ngờ.
“Mai… là con đó hả?”
“Dạ, con đây mẹ.”
Bà cười nhạt, hơi thở yếu:
“Mẹ… xin lỗi… Hôm đó mẹ nói bậy. Mẹ không muốn vậy đâu…”
Giọng bà đứt quãng như chỉ còn vài sợi âm thanh mong manh.
Rồi bà đưa tay run run chỉ về chiếc tủ gỗ đầu giường.
“Trong… trong đó… mẹ… để giấy tờ. Một cái… đã sang tên… cho con rồi…”
Tôi giật mình.
“Cho… con?”
Bà gật nhẹ.
“Vì con… hiền. Vì con chăm mẹ… từ lúc còn tỉnh táo. Mẹ biết… con không tham gì của mẹ cả…”
Tôi mở ngăn tủ.
Bên trong là giấy tờ nhà, bản photo, và một phong thư cũ.
Trong thư, nét viết run rẩy:
“Tặng Mai căn nhà số 12A… gửi lại cho con như lời cảm ơn. Con xứng đáng.”
Tôi bật khóc.
Hóa ra… bà muốn cho tôi từ lâu.
Hóa ra… lời buộc tội hôm đó chỉ là tiếng hét của bệnh tật, không phải của con người thật của bà.
Tôi nắm tay bà, áp vào má.
“Mẹ… con xin lỗi. Con sai rồi.”
6. HÙNG – NGƯỜI ĐÀN ÔNG Ở GIỮA HAI LÀN ĐẠN
Tối đó, tôi cho Hùng xem lá thư.
Anh lặng người rất lâu, rồi ôm mặt.
“Anh xin lỗi. Anh đã không có mặt khi em chịu điều đó. Anh bỏ mặc em gánh cả hai người.”
Đó là lần đầu tiên tôi thấy anh yếu đuối như thế.
Tôi vuốt lưng anh:
“Thôi mà… chuyện đã qua rồi.”
Nhưng anh lắc đầu:
“Không. Từ nay anh sẽ ở nhà nhiều hơn. Mẹ bệnh như vậy… anh không thể để em một mình nữa.”
7. PHÚT TỈNH TÁO CUỐI CÙNG
Hai tuần sau, bà trở nặng.
Hôm bà mất, trời không mưa, nhưng gió rít dữ dội. Trong khoảnh khắc bà tỉnh táo cuối cùng, bà nắm tay tôi, bàn tay lạnh buốt.
“Mai… cảm ơn con…”
Tôi khóc như đứa trẻ.
“Tụi con biết hết rồi. Mẹ đừng lo.”
Bà cố mỉm cười.
Và rồi đôi mắt khép lại vĩnh viễn.
Tôi không còn giận bà nữa. Chỉ còn thương – thương cả phần đời cuối cùng bà phải sống trong sợ hãi của chính trí óc mình.
8. SAU LỄ TANG
Hùng trả lại giấy tờ nhà cho tôi.
“Đây là ý mẹ. Em giữ đi.”
Tôi lắc đầu, đẩy lại vào tay anh.
“Trong thư, mẹ cảm ơn em. Nhưng giờ… em muốn cảm ơn mẹ đã cho chúng ta một bài học.”
Hùng hỏi: “Bài học gì?”
Tôi nhìn ngôi nhà trống, mùi nhang còn phảng phất.
“Rằng đôi khi, điều ta tin là thật… chỉ là một vết nứt của nỗi sợ. Và ta tổn thương nhau từ những vết nứt đó.”
Hùng xiết tay tôi.
Cuối cùng, chúng tôi quyết định bán căn nhà ấy, lập quỹ từ thiện mang tên bà Liên – giúp những bệnh nhân sa sút trí tuệ không còn người chăm sóc.
9. KHÉP LẠI
Tôi vẫn nhớ nụ cười cuối cùng của bà.
Không còn nghi hoặc.
Không còn hoang tưởng.
Chỉ có sự bình yên của một người mẹ tin rằng con dâu mình đã tha thứ.
Và tôi biết…
Tôi không chỉ thay tã cho một người mẹ chồng.
Tôi đã thay băng cho một trái tim rách nát vì bệnh tật – để nó được lành lặn trong khoảnh khắc cuối đời.
