Năm ấy, tôi ba mươi lăm tuổi, là một giáo viên dạy Văn ở một trường cấp hai miền quê nhỏ bé, nơi cuộc đời dường như chảy trôi êm đềm như con sông sau làng. Nhưng dòng sông trong lòng tôi thì đã cuộn sóng dữ dội. Tôi vừa kết thúc mối tình kéo dài bảy năm, một mối tình mà tôi đã dốc cạn thanh xuân để vun đắp, chỉ để nghe người đàn ông ấy nói một câu tàn nhẫn: “Anh cần một cô gái hợp tuổi hơn để sinh con.” Trái tim tôi vỡ nát. Từ ngày đó, tôi quyết định sẽ không lấy chồng nữa. Tình yêu thương trong tôi, vốn dành cho một gia đình nhỏ, giờ đây tôi dồn hết cho những đứa học trò thân yêu.
Trong lớp tôi chủ nhiệm, có hai đứa trẻ khiến lòng tôi day dứt khôn nguôi: Thảo và Minh – hai anh em mồ côi cả cha lẫn mẹ sau một vụ tai nạn giao thông thảm khốc. Chúng sống với ông bà nội đã già yếu, trong một căn nhà tranh xiêu vẹo, nơi tiếng gió lùa qua vách nứa còn nhiều hơn tiếng cười. Bữa đói bữa no. Mỗi lần đứng trên bục giảng, nhìn xuống thấy thằng Minh ngồi học mà bụng nó sôi ùng ục, lòng tôi lại quặn thắt. Tôi bắt đầu lặng lẽ bỏ thêm đồ ăn vào cặp sách của nó – khi thì hộp sữa, khi thì cái bánh mì, hay quả trứng luộc. Tôi làm điều đó một cách kín đáo, chỉ sợ làm tổn thương lòng tự trọng của một đứa trẻ.
Một hôm, thấy Minh cứ rụt rè không dám nhận, tôi bèn nói đùa một câu, một câu nói đã thay đổi cuộc đời của cả ba chúng tôi:
“Thôi nào, từ nay cứ coi cô như mẹ đi, đừng ngại ngần gì cả.”
Tôi không ngờ, từ buổi chiều hôm ấy, chúng thật sự gọi tôi là mẹ. Tiếng “Mẹ Lan” non nớt mà chân thành ấy đã níu giữ cuộc đời tôi, lấp đầy những khoảng trống mà tôi ngỡ sẽ không bao giờ lành lại được.
Cuộc sống của tôi bước sang một trang mới. Tôi không chỉ là một giáo viên, tôi đã là một người mẹ. Ban ngày, tôi đứng lớp, truyền đạt cho chúng con chữ và những bài học về lẽ sống. Đêm về, dưới ánh đèn dầu leo lét, tôi lại cặm cụi làm thêm đủ nghề để có tiền lo cho hai đứa. Tôi nhận dạy kèm cho mấy đứa trẻ con nhà giàu trong xã, bán hàng online những món đồ lặt vặt, thậm chí nhận cả việc khâu bao nilon, đôi tay mỏi nhừ nhưng lòng lại thấy ấm áp lạ thường. Mỗi đồng tiền kiếm được, tôi đều tằn tiện, dành dụm cho tương lai của Thảo và Minh.
Thời gian thấm thoắt thoi đưa. Thảo, cô bé gầy gò năm nào, đã trở thành một thiếu nữ thông minh, học giỏi nhất trường. Ngày nó nhận giấy báo đỗ Đại học Y, tôi đã mừng đến rơi nước mắt. Đó là niềm hạnh phúc lớn lao nhất trong cuộc đời tôi. Còn Minh, thằng bé hiếu động ngày xưa, lại có một niềm đam mê mãnh liệt với công nghệ. Nó mày mò, tự học và xuất sắc giành được học bổng ra Hà Nội học.
Ngày chúng lên đường nhập học, tôi gom hết số tiền tiết kiệm ít ỏi của mình, dúi vào tay hai đứa.
“Cầm lấy mà lo cho việc học, đừng tiết kiệm quá mà khổ,” tôi dặn dò, cố giấu đi giọt nước mắt đang chực trào.
“Nhưng còn mẹ thì sao?” Thảo lo lắng hỏi.
Tôi cười xòa: “Mẹ ở lại trường, có một căn phòng nhỏ Ban giám hiệu cho mượn. Các con cứ yên tâm học hành, đó là món quà lớn nhất cho mẹ rồi.”
Tôi tiễn chúng ra bến xe, nhìn theo bóng chiếc xe bus khuất dần sau rặng tre đầu làng. Lòng tôi vừa vui mừng, vừa trống trải. Căn nhà nhỏ của tôi giờ đây chỉ còn lại một mình tôi, nhưng tôi biết, ở hai thành phố lớn, tôi có hai mặt trời đang vươn lên.
Thời gian trôi đi như nước chảy qua kẽ tay. Hai đứa con “nuôi” của tôi lớn dần, trưởng thành và bận rộn với cuộc sống riêng. Những cuộc gọi về thưa thớt dần. Ban đầu là mỗi tuần một lần, rồi mỗi tháng, rồi có khi vài tháng tôi mới nghe được giọng chúng. Tôi hiểu, chúng còn phải lo cho sự nghiệp, cho tương lai. Tôi không trách, chỉ lặng lẽ viết thư tay, kể cho chúng nghe chuyện trường, chuyện lớp, chuyện mấy cây hoa giấy trước hiên đã nở rộ. Mỗi dịp Tết, tôi lại gói ghém chút quà quê, gửi ra cho chúng, dù đôi khi chỉ nhận lại được một dòng tin nhắn cụt ngủn:
“Con bận lắm, mẹ giữ gìn sức khỏe nhé.”
Những dòng tin nhắn ấy, vừa đủ để tôi biết chúng vẫn ổn, nhưng cũng đủ để một nỗi cô đơn len lỏi vào trái tim người mẹ già. Tôi tự an ủi mình, rằng con cái lớn rồi thì phải bay đi, đó là quy luật của cuộc đời.
Hai mươi lăm năm trôi qua, nhanh như một cái chớp mắt.
Năm nay, tôi đã 60 tuổi. Mái tóc đen ngày nào giờ đã bạc trắng như cước, những nếp nhăn đã hằn sâu trên khóe mắt. Căn bệnh ung thư quái ác đã di căn vào xương, mỗi ngày rút cạn đi sức lực của tôi. Số tiền ít ỏi tôi dành dụm cả đời đã cạn kiệt sau những đợt hóa trị đầu tiên. Bảo hiểm y tế cũng chỉ đủ chi trả một phần nhỏ. Nằm trên giường bệnh, nhìn lên trần nhà trắng toát, người duy nhất tôi có thể nghĩ tới, niềm hy vọng cuối cùng của tôi, chính là hai đứa con năm nào.
Tôi đã do dự rất lâu. Tôi sợ làm phiền chúng, sợ trở thành gánh nặng. Nhưng cơn đau hành hạ, và các bác sĩ nói rằng nếu không tiếp tục điều trị, tôi sẽ không còn nhiều thời gian nữa. Cuối cùng, tôi quyết định phải đi tìm chúng.
Một buổi sáng mùa đông, trời mưa lất phất, tôi lặng lẽ bắt chuyến xe sớm nhất lên thành phố. Tìm đến địa chỉ công ty của Minh không khó. Tòa nhà cao chọc trời, lấp lánh và xa hoa, khác hẳn với ngôi trường làng cũ kỹ nơi tôi đã dành cả cuộc đời mình. Tôi rụt rè bước vào sảnh lớn, cảm thấy mình thật nhỏ bé và lạc lõng.
Sau một hồi hỏi thăm, cô lễ tân xinh đẹp đã đưa tôi lên phòng làm việc của Minh. Cánh cửa gỗ nặng trịch mở ra. Minh đang ngồi sau một chiếc bàn lớn, dáng vẻ đĩnh đạc, sang trọng trong bộ vest đắt tiền. Nó đã không còn là cậu bé gầy gò, đen nhẻm ngày xưa nữa. Giờ đây, con trai tôi đã là một vị giám đốc của một công ty công nghệ lớn mạnh.
Thấy tôi, Minh có chút ngạc nhiên, nhưng rồi anh nhanh chóng đứng dậy, mời tôi ngồi.
“Mẹ… sao mẹ lại lên đây mà không báo trước cho con?”
Tôi ngồi xuống chiếc ghế bành êm ái, hai tay nắm chặt vào nhau, ngập ngừng mãi mới nói nên lời:
“Minh à… Mẹ… mẹ bị bệnh. Mẹ chỉ muốn… vay tạm con một ít tiền để chữa trị… rồi sau này mẹ sẽ tìm cách trả dần…”
Tôi không dám nhìn thẳng vào mắt nó, chỉ cúi đầu nhìn xuống đôi bàn tay chai sần của mình. Không gian trong phòng bỗng trở nên im lặng đến đáng sợ. Minh đứng dậy, đi qua đi lại, rồi anh dừng lại, nhìn tôi một lúc lâu. Ánh mắt anh thật khó đoán. Rồi bất ngờ, anh nói, giọng nhỏ và rất nghiêm túc:
“Con… không có tiền cho mẹ vay đâu.”
Trời đất như sụp đổ dưới chân tôi. Câu nói ấy, dù nhẹ nhàng, lại như một nhát dao sắc lẹm, cắt sâu vào trái tim đang đau đớn của tôi. Tai tôi ù đi, cổ họng nghẹn đắng. Tôi đã tưởng tượng ra nhiều kịch bản, nhưng chưa bao giờ nghĩ đến một lời từ chối phũ phàng và lạnh lùng đến vậy. Tôi cố gắng nở một nụ cười gượng gạo, một nụ cười còn méo mó hơn cả tiếng khóc:
“Ừ, mẹ hiểu… Chắc con cũng có nỗi khó xử riêng. Thôi… mẹ về nhé.”
Tôi gắng gượng đứng dậy, quay người bước đi, dáng người nhỏ bé, xiêu vẹo trong chiếc áo cũ sờn. Nước mắt đã bắt đầu trào ra, nhưng tôi không dám để nó rơi. Tôi phải giữ lại chút tự trọng cuối cùng.
Ngoài trời, cơn mưa bắt đầu nặng hạt.
Tôi bước ra khỏi tòa nhà, hòa mình vào dòng người đông đúc và vô tình. Cơn mưa lạnh buốt táp vào mặt, nhưng không lạnh bằng cõi lòng tôi lúc này. Tôi đã sai rồi. Có lẽ tôi không nên đến đây. Có lẽ tôi đã ảo tưởng quá nhiều về thứ tình cảm mà tôi đã vun đắp.
Ngay lúc tôi tuyệt vọng nhất, một vòng tay ấm áp đột nhiên ôm chầm lấy tôi từ phía sau. Tôi giật mình quay lại. Là Minh. Con trai tôi đang đứng đó, giữa trời mưa, bộ vest đắt tiền đã ướt sũng. Nước mưa hòa cùng nước mắt, chảy dài trên gương mặt anh. Anh ôm chặt lấy tôi, nghẹn ngào, giọng nói vỡ òa:
“Mẹ ơi… con xin lỗi… Con không cho mẹ vay… vì con không bao giờ muốn mẹ phải trả lại cho con cả!”
Tôi sững người, đôi tay run run chạm lên vai anh. Chuyện gì đang xảy ra thế này?
“Con muốn dùng tất cả những gì con có… để báo đáp cho mẹ. Nếu không có mẹ, đã chẳng có con của ngày hôm nay. Tiền của con, sự nghiệp của con, tất cả đều là của mẹ. Mẹ là mẹ của con, sao con có thể tính toán nợ nần với mẹ được?”
Minh khóc như một đứa trẻ, giữa cơn mưa tầm tã và ánh mắt tò mò của người qua đường. Những lời nói của anh như dòng nước ấm, gột rửa đi tất cả nỗi đau đớn và tủi hờn trong lòng tôi. Tôi bật khóc, những giọt nước mắt hạnh phúc mà tôi đã chờ đợi suốt bao năm qua.
Ngay tối hôm đó, Minh đưa tôi đến bệnh viện lớn nhất thành phố. Anh gọi điện ngay cho Thảo, giọng gấp gáp:
“Chị Thảo ơi, em tìm được mẹ rồi. Mẹ bị bệnh, chị mau sắp xếp phòng bệnh tốt nhất cho mẹ đi!”
Cả đêm hôm đó, hai “đứa con” của tôi đã túc trực bên giường bệnh. Minh lo toàn bộ viện phí, không một chút đắn đo. Anh nói với bác sĩ: “Xin hãy dùng những loại thuốc tốt nhất, phương pháp điều trị hiện đại nhất. Chi phí bao nhiêu không thành vấn đề.” Còn Thảo, giờ đã là một bác sĩ giỏi, cô trực tiếp tham gia vào quá trình điều trị, tự tay chăm sóc cho tôi từng chút một. Cô đo huyết áp, kiểm tra dịch truyền, dỗ dành tôi uống thuốc, dịu dàng như ngày xưa tôi đã chăm sóc cho cô.
Một tháng sau, nhờ sự chăm sóc tận tình và phương pháp điều trị tốt nhất, sức khỏe của tôi dần ổn định. Các bác sĩ nói rằng đó là một kỳ tích. Trong suốt thời gian đó, phòng bệnh của tôi chưa bao giờ vắng người. Thảo và Minh thay nhau túc trực, bạn bè, đồng nghiệp của chúng cũng thường xuyên đến thăm, mang theo hoa quả và những lời động viên ấm áp.
Một hôm, bệnh viện đã treo một tấm bảng nhỏ ngay cửa phòng bệnh của tôi. Trên đó có một dòng chữ cảm động:
“Người mẹ không sinh ra chúng tôi – nhưng đã dạy chúng tôi biết sống.”
Ngày tôi xuất viện, trời trong xanh và nắng ấm. Minh và Thảo đến đón tôi. Bất ngờ, Minh quỳ xuống trước mặt tôi, nắm chặt lấy bàn tay tôi, đôi mắt ngấn lệ:
“Mẹ ơi, con xin lỗi vì đã để mẹ phải hiểu lầm ngày hôm đó. Con không cho mẹ vay, vì con chỉ muốn trả ơn – chứ không bao giờ muốn tính nợ với mẹ. Tình yêu thương và sự hy sinh của mẹ là vô giá, không có tiền bạc nào có thể đong đếm được.”
Tôi không kìm được nữa, bật khóc nức nở, ôm chặt cả hai đứa con vào lòng. Thảo cũng vòng tay ôm lấy chúng tôi, tạo thành một vòng tay gia đình ấm áp và trọn vẹn.
Ngoài trời, những hạt mưa cuối cùng của cơn mưa bất chợt nhẹ rơi, như gột rửa đi tất cả những muộn phiền của quá khứ. Nhưng trong lòng tôi, nắng đã lên rực rỡ rồi. Tôi biết rằng, từ bây giờ, tôi sẽ không còn cô đơn nữa. Tôi đã có một gia đình, một gia đình được tạo nên không phải bằng máu mủ, mà bằng tình yêu thương và lòng biết ơn vô hạn.
