Mẹ tôi ở tận Nghệ An, quanh năm chân lấm tay bùn, làn da sạm đi vì nắng gió và tấm lưng đã sớm còng xuống theo những mùa gặt. Cả một đời người, thế giới của bà dường như chỉ gói gọn sau lũy tre làng, vậy mà khi nghe tin tôi sinh con đầu lòng, bà đã không một chút do dự, vội vã bắt chuyến xe đêm ra Hà Nội. Hành trang của bà chỉ vẻn vẹn vài bộ quần áo cũ sờn và một hũ muối vừng rang thơm nức, thứ quà quê mà bà biết tôi thích nhất.
Chương 1: Ba Tháng Ân Tình
Ba tháng tôi ở cữ là ba tháng mẹ gần như không có một phút ngơi tay. Hà Nội xa lạ và ồn ào, nhưng trong căn phòng nhỏ của vợ chồng tôi, thế giới của mẹ chỉ xoay quanh con gái và cháu ngoại. Sáng sớm, khi thành phố còn chìm trong sương, mẹ đã lụi cụi dưới bếp, tiếng dao thớt lách cách đều đều để nấu cho tôi nồi cháo cá chép nóng hổi, thơm mùi hành và tía tô. Bà nói, giọng Nghệ An đặc sệt ấm áp: “Ăn cho nhiều sữa con à, thằng cu trộm vía bụ bẫm quá.”
Cả ngày, mẹ như một con thoi. Lo cho tôi ăn uống xong, bà lại quay sang giặt cả chậu tã lót to tướng bằng tay, phơi phóng cẩn thận dưới nắng. Bà sợ máy giặt không sạch, sợ hóa chất làm hăm da cháu. Những lúc con quấy khóc, chỉ cần có hơi bà, tiếng ru à ơi trầm bổng của bà là nó lại nín bặt, lim dim ngủ. Đêm đến, khi tôi đã mệt lả vì cho con bú, mẹ lại là người thức trông cháu, để rồi khi tôi tỉnh giấc giữa khuya, vẫn thấy bóng bà lẳng lặng ngồi bên nôi, tay phe phẩy chiếc quạt nan.
Chồng tôi, Hải, là một kỹ sư xây dựng, công việc bận rộn, thường xuyên về muộn. Anh là người đàn ông tốt, yêu thương vợ con, nhưng có lẽ sinh ra và lớn lên ở thành phố nên anh có phần xa cách với những biểu hiện tình cảm mộc mạc của mẹ. Anh kính trọng mẹ, nhưng giữa họ luôn có một khoảng cách vô hình. Anh thấy mẹ vất vả, cũng mua về thuốc bổ, sữa non, nhưng rồi lại ngại ngùng đưa cho tôi, nhờ tôi biếu mẹ. Mẹ tôi thì luôn xua tay: “Thôi bay giữ lấy mà dùng, mẹ ở quê quen rồi, không uống được mấy thứ đắt tiền ni đâu.”
Tôi nhìn mẹ mà lòng xót xa. Ba tháng trời, bà gầy rộc đi, đôi mắt trũng sâu vì thiếu ngủ, những sợi tóc bạc trên đầu dường như cũng nhiều hơn. Tấm lưng còng của mẹ lại càng còng thêm mỗi lần bà cúi xuống bế cháu. Tôi biết, bà đang dốc cạn sức lực của mình vì tôi, vì đứa cháu ngoại mà bà hết mực yêu thương. Tình yêu của mẹ không phải là những lời nói hoa mỹ, nó nằm trong từng bát cháo, từng chiếc tã được giặt sạch, từng đêm không ngủ.
Ngày bà chuẩn bị về quê đến gần, lòng tôi cứ trĩu nặng một nỗi buồn khó tả. Tôi lén dành dụm được đúng một triệu đồng – đó là toàn bộ số tiền tôi tiết kiệm được từ tiền trợ cấp thai sản và tiền mừng của bạn bè, đồng nghiệp. Tôi đã lên kế hoạch chi tiêu cho con rất kỹ, nhưng khoản tiền này, tôi nhất định phải biếu mẹ. Nó chẳng đáng là bao so với công sức của bà, nhưng đó là tất cả tấm lòng của tôi lúc này.
Buổi tối cuối cùng trước khi mẹ về, sau khi con trai đã ngủ say, tôi rón rén vào phòng mẹ. Bà đang ngồi bên cửa sổ, nhìn ra ánh đèn thành phố lấp loáng, dáng người cô đơn và nhỏ bé. Tôi lại gần, nắm lấy bàn tay thô ráp, chai sần của bà và dúi tờ tiền đã được gấp gọn vào lòng bàn tay ấy.
Tôi khẽ thì thầm, sợ Hải trong phòng nghe thấy: “Mẹ cầm lấy, coi như con biếu mẹ ít tiền tàu xe, về quê mua thêm hộp thuốc xương khớp. Mẹ đừng nói với anh Hải nhé, anh lại bảo con hoang phí, không biết lo cho con.”
Mẹ tôi giật nảy mình, vội vàng xua tay lia lịa, giọng Nghệ An run run đầy xúc động: “Thôi, con ơi! Mẹ ra chăm con chăm cháu chứ có phải đi làm thuê mô mà lấy tiền. Con giữ lấy mà mua sữa cho thằng cu. Nó còn bé bỏng, tốn kém lắm.”
“Mẹ không cầm là con giận đó. Con biết mẹ hay đau lưng, trái gió trở trời lại nhức mỏi. Mẹ cầm lấy mua thuốc uống cho con yên tâm. Ở xa, con không chăm mẹ được, chỉ có thể lo được một chút như vậy thôi.” – Tôi nài nỉ, giọng cũng nghẹn lại.
Tôi cứ nài nỉ mãi, kể lể đủ thứ, từ chuyện khớp của mẹ đến chuyện tàu xe vất vả. Cuối cùng, thấy tôi sắp khóc, bà mới mềm lòng, run run nhét vội tờ tiền vào túi áo bà ba cũ. Bà nhìn tôi, ánh mắt vừa thương yêu, vừa áy náy.
Ai ngờ, đúng khoảnh khắc đó, cánh cửa phòng ngủ của vợ chồng tôi bật mở. Hải bước ra, có lẽ anh định đi uống nước. Anh nhìn thấy cảnh tôi dúi tiền cho mẹ, mẹ tôi thì lén lút cất vào túi. Khuôn mặt anh ngay lập tức sầm lại.
Chương 2: Cơn Giận Dữ Của Lòng Tự Trọng
Hải không nói một lời nào, chỉ lẳng lặng bước tới bàn uống nước, rót một cốc đầy rồi uống cạn. Không khí trong phòng khách bỗng chốc đặc quánh lại, căng như dây đàn. Mẹ tôi lúng túng, hai tay không biết để vào đâu. Tôi thì tim đập thình thịch, linh cảm có chuyện chẳng lành.
Uống xong cốc nước, Hải đặt mạnh chiếc cốc xuống bàn, tạo ra một tiếng “cạch” khô khốc. Anh tiến lại gần mẹ tôi, ánh mắt lạnh lùng nhìn thẳng vào chiếc túi áo của bà.
“Mẹ định về ạ?” Anh hỏi một câu không đầu không cuối.
Mẹ tôi lí nhí: “Ừ, mẹ định sáng mai đi sớm…”
Chưa dứt lời, Hải đã vươn tay, giật phăng tờ tiền từ trong túi áo mẹ tôi. Mọi chuyện diễn ra quá nhanh, quá bất ngờ khiến cả tôi và mẹ đều sững sờ. Anh ném tờ tiền một triệu xuống mặt bàn kính, nó xoè ra như một sự chế giễu.
“Cô làm cái trò gì thế hả?” Anh quay sang quát tôi, giọng đầy tức giận. “Mẹ cô lên đây vất vả ba tháng trời, ơn nghĩa đó mình phải để trong lòng, phải báo đáp cho đàng hoàng. Cô đưa tiền kiểu lén lút này là có ý gì? Người ngoài nhìn vào lại bảo nhà tôi coi mẹ vợ như người làm, bắt bà làm việc rồi trả công à? Cô có biết làm thế là sỉ nhục mẹ, sỉ nhục cả tôi không?”
Tôi đứng chết trân, nước mắt bắt đầu lưng tròng. Tôi không thể tin được người chồng mà tôi vẫn nghĩ là thấu tình đạt lý lại có thể hành động và nói ra những lời cay nghiệt như vậy. Tôi chỉ muốn biếu mẹ một chút tấm lòng, sao lại trở thành một sự sỉ nhục?
Mẹ tôi, khuôn mặt tái đi, vội vàng cúi xuống nhặt lại tờ tiền nhàu nhĩ trên bàn. Bà run run vuốt nó cho thẳng lại, rồi đặt vào tay tôi, giọng bà run rẩy đến tội nghiệp: “Thôi, thôi con… Mẹ không lấy đâu. Chồng con nó nói phải đó. Mẹ về… mẹ về cho đỡ rắc rối.”
Bà không dám nhìn thẳng vào ai, chỉ lẳng lặng quay người, xách chiếc túi vải đã sờn cũ ra cửa. Dáng mẹ còng lom khom, nhỏ bé, lẻ loi giữa ánh đèn hành lang vàng vọt. Tiếng cửa gỗ khép lại nhẹ nhàng nhưng trong lòng tôi, nó như một tiếng sét.
Tôi uất nghẹn, quay phắt lại phía chồng, nước mắt lã chã rơi: “Anh vừa phải thôi! Đó là mẹ tôi! Là người đã thức trắng bao đêm để trông con cho anh ngủ ngon giấc đó! Sao anh có thể đối xử với bà như vậy?”
Hải không nhìn tôi, anh quay mặt đi, nhìn ra cửa sổ, chỉ đáp một câu cụt lủn, giọng đã có phần dịu lại nhưng vẫn còn sự bướng bỉnh: “Em không hiểu đâu. Để mai nói.”
Anh nghĩ rằng có một cái “ngày mai” để giải thích. Anh nghĩ rằng mọi hiểu lầm đều có thể chờ đợi. Nhưng anh không biết, và tôi cũng không biết, rằng có những cái “ngày mai” sẽ không bao giờ đến.
Chương 3: Tiếng Gọi Từ Quê Nhà
Căn nhà chìm vào im lặng ngột ngạt. Tôi ngồi thụp xuống ghế sofa, khóc nấc lên từng tiếng. Hải đứng bất động bên cửa sổ, không an ủi, cũng không giải thích thêm. Anh chỉ thở dài, một hơi thở nặng trĩu. Tôi giận anh, giận đến sôi sục. Giận vì sự vô tâm, vì lòng tự trọng đàn ông đặt sai chỗ, vì đã làm tổn thương người mà tôi yêu thương nhất.
Tôi cứ ngồi như vậy, không biết bao lâu. Trong đầu tôi chỉ hiện lên hình ảnh dáng mẹ lủi thủi bước đi, tấm lưng còng và nỗi buồn không nói thành lời. Bà sẽ nghĩ gì? Bà sẽ nghĩ con rể khinh thường mình, nghĩ con gái mình sống không hạnh phúc. Nỗi ân hận và tức giận giày vò tâm can tôi.
Đúng lúc đó, chiếc điện thoại trên bàn réo vang lên, phá tan sự im lặng đến đáng sợ. Màn hình hiện lên số của cậu em họ dưới quê. Tim tôi bỗng nhói lên một cái, một dự cảm chẳng lành len lỏi khắp cơ thể. Tôi run run bắt máy.
Đầu dây bên kia không phải là tiếng chào hỏi thường ngày, mà là tiếng khóc nấc nghẹn của cậu em.
“Chị ơi… chị ơi… Mẹ… mẹ bị tai nạn rồi chị ơi!”
Tai tôi ù đi. Tôi gần như không thể nghe rõ những lời tiếp theo.
“Xe… xe khách vừa tới ngã ba Diễn Châu thì bị một chiếc xe tải tông phải… Mẹ ngồi gần cửa sổ… Người ta đang đưa mẹ đi cấp cứu, nhưng mà… nhưng mà yếu lắm chị ơi! Chị về ngay đi!”
Chiếc điện thoại rơi khỏi tay tôi, va xuống sàn nhà tạo nên một âm thanh chát chúa. Tôi không còn cảm nhận được gì nữa, chỉ biết mở miệng gào lên một tiếng thất thanh, một tiếng gào xé nát cả màn đêm.
Hải nghe thấy tiếng gào của tôi và cuộc điện thoại, khuôn mặt anh tái mét như không còn một giọt máu. Anh lao tới, chộp lấy chiếc điện thoại dưới sàn, áp vào tai nghe lại những tiếng khóc của cậu em tôi. Anh buông thõng điện thoại, đôi mắt mở to đầy hoảng loạn. Không một lời giải thích, anh vội vã chộp lấy chùm chìa khóa xe máy trên bàn, lao ra cửa như một cơn gió.
“Đi! Chúng ta về quê ngay!”
Cả quãng đường hơn 300 cây số từ Hà Nội về Nghệ An đêm đó dài như vô tận. Tôi ngồi sau lưng Hải, ôm chặt lấy anh, nhưng không phải vì tình yêu, mà vì sợ hãi. Gió đêm thốc vào mặt lạnh buốt, nhưng không lạnh bằng cõi lòng tôi lúc này. Tay tôi run lên bần bật, toàn thân cứng đờ. Tôi không dám khóc, vì sợ rằng nếu khóc, mẹ sẽ thực sự rời xa tôi. Tôi chỉ biết lẩm nhẩm cầu nguyện, cầu cho có một phép màu.
Hải lái xe như một người điên, vượt qua mọi chiếc xe trên đường. Tôi biết anh cũng đang sợ hãi, cũng đang ân hận. Lưng áo anh ươn ướt, không biết là sương đêm hay là mồ hôi lạnh. Suốt cả chặng đường, chúng tôi không nói với nhau câu nào. Sự im lặng lúc này còn nặng nề hơn cả ngàn lời trách móc. Nó là sự im lặng của tội lỗi, của nỗi sợ hãi mất mát, của sự hối hận muộn màng.
Chương 4: Sự Thật Muộn Màng
Bệnh viện huyện về đêm lạnh lẽo và vắng lặng. Ánh đèn trắng toát càng làm cho không gian thêm tang tóc. Chúng tôi lao vào phòng cấp cứu, nơi họ hàng đã đứng đợi, ai nấy đều mắt đỏ hoe. Cậu em họ chạy lại, níu lấy tay tôi, khóc không thành tiếng.
Và rồi tôi thấy mẹ.
Bà nằm bất động trên chiếc giường trắng toát, khắp người là dây dợ chằng chịt. Khuôn mặt bà đầy những vết bầm tím, sưng húp, một bên trán quấn băng trắng đã thấm đỏ. Hơi thở bà yếu ớt, thoi thóp qua chiếc mặt nạ oxy. Đôi mắt bà nhắm nghiền, đôi môi khô nứt. Mẹ tôi, người phụ nữ mạnh mẽ cả một đời, giờ đây mong manh như một chiếc lá trong bão.
Một cô y tá đưa cho tôi chiếc túi vải của mẹ. Mọi thứ bên trong đều xộc xệch, vỡ nát. Và rồi, cô y tá nhẹ nhàng lấy ra từ túi áo bà ba của mẹ một vật. Đó là tờ tiền một triệu đồng, vẫn còn nguyên vẹn, nhưng đã nhàu nát và ướt sũng vì máu. Màu đỏ thẫm của máu loang lổ trên tờ giấy bạc, như một vết dao cứa vào tim tôi.
Tôi không thể chịu đựng được nữa. Tôi gục xuống bên giường bệnh, ôm lấy bàn tay lạnh ngắt của mẹ, khóc như chưa bao giờ được khóc. Tôi gào lên tên mẹ, gào lên trong tuyệt vọng, trong nỗi đau đớn và ân hận tột cùng. Chỉ vì một triệu bạc. Chỉ vì lòng tự trọng ngu ngốc của chồng tôi. Chỉ vì sự im lặng của mẹ.
Hải đứng sau lưng tôi từ lúc nào. Anh nhìn tờ tiền đẫm máu trên tay cô y tá, rồi nhìn mẹ tôi đang thoi thóp trên giường. Đôi chân anh khuỵu xuống. Anh quỳ sụp xuống sàn nhà lạnh lẽo, ngay cạnh giường bệnh.
Anh bò lại gần, nắm lấy bàn tay còn lại của mẹ, áp lên má mình. Giọng anh nghẹn lại, đứt quãng như sắp hết hơi: “Mẹ ơi… con xin lỗi… Con xin lỗi mẹ…”
Nước mắt anh lã chã rơi. Lần đầu tiên trong đời, tôi thấy chồng mình khóc, khóc như một đứa trẻ.
“Con không có ý đó… Tờ tiền đó… con chỉ định giữ lại… Con định sáng mai, trước khi mẹ ra bến xe, con sẽ đưa mẹ đi mua hộp sữa non tốt nhất, mua thêm cả mấy hộp thuốc xương khớp của ngoại… Con đã tìm hiểu cả tuần nay rồi. Con… con chỉ muốn làm mẹ bất ngờ, muốn biếu mẹ một món quà tử tế hơn… Con không ngờ… Con không ngờ mọi chuyện lại ra nông nỗi này…”
Sự thật được phơi bày trong khoảnh khắc bi thương nhất. Một phút nóng giận. Một sự hiểu lầm ngu ngốc. Một kế hoạch yêu thương không được nói ra. Và một chuyến xe đêm không bao giờ có thể quay lại.
Mẹ tôi dường như nghe thấy. Bà khẽ mở mắt, nhìn chúng tôi, đôi môi mấp máy. Bà không nói được, chỉ có hai hàng nước mắt nóng hổi lăn dài trên gò má bầm tím. Đó là giọt nước mắt tha thứ, hay là giọt nước mắt của nỗi đau đớn tột cùng trước khi rời xa cõi đời? Tôi không bao giờ biết được.
Đêm đó, mẹ đã ra đi.
Tờ một triệu bạc đẫm máu đó, tôi giữ lại. Nó trở thành một vật chứng cho sự hy sinh của mẹ và sự ngu ngốc của chúng tôi. Nó nhắc nhở tôi mỗi ngày về cái giá của sự im lặng, của lòng tự trọng, và của những lời yêu thương không được nói ra kịp lúc. Cuộc đời này, đôi khi, không có “ngày mai” cho những lời giải thích.
