Tôi về làm dâu trong một gia đình mà chữ “hy sinh” luôn được dùng như vũ khí. Từ ngày cưới, mẹ chồng tôi đã đặt ra bộ quy tắc bất thành văn:
– Con dâu phải biết quán xuyến mọi thứ.
– Đàn bà là để lo nhà cửa.
– Con trai là để xây sự nghiệp.
Bà ít khi nói lời ngọt. Nhưng mỗi lần bà nói là dao rạch vào lòng người ta.
Hồi mới cưới tôi còn cố gắng làm dâu ngoan. Nhưng thời gian sống khiến tôi hiểu: có những người không phải vì họ không biết thương, mà vì cả đời họ chưa từng được ai thương nên không biết cách trao đi.
Nhưng hiểu thì vẫn đau.
Năm đầu ở cùng nhà chồng, tôi như người giúp việc không lương. Mọi thứ trong nhà từ chuyện nhỏ đến chuyện lớn đều đổ lên vai tôi. Bố mẹ chồng chưa từng cảm ơn. Các anh chị em chồng chỉ biết sai bảo. Tôi đi làm lương tháng bảy triệu, nhưng khi về nhà vẫn phải rửa bát, giặt đồ, nấu ăn, dọn dẹp.
Chồng tôi thì hiền. Quá hiền thành ra yếu. Nhiều lúc tôi ấm ức bảo:
– Sao anh không nói với mẹ một lời?
Anh ôm tôi:
– Thôi em ơi, bà già rồi. Nhịn nhau mà sống.
Nhịn. Từ đó theo tôi nhiều năm.
Cho đến một ngày…
1
Mẹ chồng tôi bị đột quỵ nhẹ. Bà ngã xuống giữa sân khi đang tưới mấy chậu hoa lan. Người đưa bà đi cấp cứu chính là hàng xóm chứ không phải ai trong nhà.
Tôi đang ở cơ quan nhận được điện thoại thì chạy vội vào viện. Ba anh chị trong nhà chồng cũng có mặt. Nhưng điều đầu tiên họ nói là:
– Bệnh viện đòi tạm ứng năm chục triệu.
Chị cả liếc tôi:
– Nhà tôi lo tiền học cho hai đứa rồi, giờ hết sạch.
Anh hai nói:
– Vợ chồng tôi vừa vay mua xe. Không kham nổi.
Chị ba khóc:
– Tụi tôi còn hai đứa nhỏ.
Cả nhà quay sang chồng tôi:
– Giờ chỉ còn vợ chồng mày.
Tôi đứng đó. Nhìn gương mặt già nua của mẹ chồng trong phòng cấp cứu mà không biết nên thương hay nên sợ.
Rồi chồng tôi nói:
– Được. Để em lo.
Mọi người thở phào nhẹ nhõm như vừa trút được đá tảng.
Cứ như việc đó đương nhiên thuộc về chồng tôi.
2
Tối đó, mẹ chồng chuyển về phòng bệnh. Cả nhà chê viện phí đắt, nên cuối cùng đưa bà về nhà tự chăm.
Chăm ở nhà nghĩa là gì?
Nghĩa là người khỏe sẽ trở thành điều dưỡng miễn phí.
Chị cả nói:
– Ở nhà còn bao chuyện phải lo, không thể ở đây được.
Anh hai thì bảo:
– Vợ tôi không biết chăm người bệnh, sợ làm hỏng.
Chị ba kết luận:
– Nhà này chỉ còn vợ chồng mày là trẻ, lo được thôi.
Tôi biết điều gì sẽ xảy ra. Họ sẽ đẩy hết trách nhiệm sang chúng tôi.
Y như rằng, bữa tối mọi người nhìn nhau rồi chờ ai đó lên tiếng.
Và người lên tiếng là chồng tôi.
Anh đứng dậy:
– Không ai lo thì tôi nghỉ việc chăm mẹ!
Cả nhà tròn mắt.
Mẹ chồng nằm trên giường. Bà mở mắt nhìn con trai. Gương mặt bà không có giọt nước mắt nào nhưng run theo nhịp thở.
Tôi âm thầm quan sát tất cả.
Chồng tôi hiếu thảo. Tôi từng yêu điều đó. Nhưng cuộc đời dạy tôi một câu:
Hiếu thảo mà thiếu trí tuệ sẽ trở thành gánh nặng.
Cả phòng vỡ òa:
– Đúng rồi! Con là út, con lo đi!
Anh hào sảng:
– Con lo hết.
Tôi quay đi. Trong lòng thoáng lạnh.
3
Tối ấy khi hai vợ chồng ở trong phòng, chồng tôi ôm tôi rất chặt:
– Em ơi, mẹ bệnh rồi, anh không thể bỏ được.
Tôi nhìn anh, giọng nhỏ:
– Em hiểu.
Anh nắm tay tôi:
– Em đừng buồn. Chỉ cần vài tháng thôi. Mẹ hồi phục là anh đi làm lại. Em đi làm, anh lo ở nhà.
Tôi nhẹ nhàng cười:
– Vậy để anh ở nhà chăm mẹ, ngày mai em đi làm trước nhé!
Chồng tôi ngẩn ra.
Rõ ràng anh tưởng tôi sẽ phản đối, gây khó, giận dỗi, cản trở.
Tôi không làm thế.
Tôi ôm anh:
– Em tin anh làm được.
Anh cảm động đến mức mắt đỏ lên.
Tôi biết mình vừa đẩy anh vào một sự thật mà lâu nay anh trốn tránh.
4
Ngày đầu anh chăm mẹ, anh còn hào hứng. Cho bà uống sữa, lau người, xoa bóp, đỡ bà ngồi dậy, tập cho bà nói.
Nhưng đến ngày thứ ba anh bắt đầu mệt. Bệnh nhân đột quỵ không dễ chăm. Nửa đêm bà kêu đau, ngày thì quên đi vệ sinh, ăn uống phải ép.
Ngày thứ năm bà cáu gắt, ném đồ.
Ngày thứ bảy anh gọi tôi:
– Hôm nay em về sớm nhé, anh mệt quá.
Tôi nói:
– Anh cố lên. Em tin anh mà.
Ngày thứ mười ba, tôi đang ở công ty thì anh nhắn:
“Anh xin lỗi, anh thấy mình đuối rồi.”
Tôi trả lời:
“Anh mới bắt đầu thôi mà.”
5
Một tháng trôi qua.
Anh sụt 3 cân. Gương mặt hao gầy, râu mọc dài, mắt thâm quầng. Mẹ chồng được chăm nhưng vẫn cáu gắt và đòi hỏi. Người bệnh không hiểu người chăm phải chịu những gì.
Một buổi chiều bão, điện cúp. Mẹ chồng kêu lạnh, kêu đau. Anh ngồi bên giường bà đến 3 giờ sáng.
Tôi về nhà, nhìn anh ngủ gục cạnh giường bệnh, tôi không nói gì.
Bảy năm làm dâu, tôi từng ngã gục đúng vị trí đó.
Bảy năm trước, chẳng ai nhìn thấy tôi.
6
Rồi một hôm chồng tôi quát cả họ hàng:
– Mẹ cũng là mẹ của các anh chị. Tại sao chỉ tôi và vợ tôi lo?
Cả nhà im thin thít.
Không ai nói một lời.
Anh quát lớn:
– Tôi nghỉ việc rồi. Tôi bỏ cả sự nghiệp chỉ để lo cho mẹ. Còn các anh chị thì sao?
Một câu hỏi đánh thẳng vào sự vô trách nhiệm của cả nhà.
Nhưng điều khiến tôi chạnh lòng nhất là câu sau đó:
– Tôi không thể để vợ tôi một mình chịu nữa!
Tôi đứng sau cửa.
Từ ngày cưới anh, đây là lần đầu tiên anh nói câu đó.
Tôi không khóc. Nhưng tôi biết anh bắt đầu hiểu.
7
Chăm người bệnh không chỉ cần tình thương. Cần sức lực. Cần tiền. Cần cả sự tỉnh táo để biết sức mình đến đâu.
Một đêm mẹ chồng lên cơn co giật. Chồng tôi bế bà xuống cầu thang. Anh ngã. Cả hai lăn mạnh xuống bậc. Bà không sao, nhưng chân anh trật khớp.
Anh ngồi bệt dưới nền nhà. Tôi ôm lấy anh:
– Em đưa mẹ đi.
Anh gạt tay:
– Không. Anh đưa.
Lúc đó tôi bỗng thương anh đến nghẹt thở.
Trên đời, hóa ra có người chỉ trưởng thành khi đau đủ.
8
Sau lần đó, cả nhà chồng mới hiểu. Họ bắt đầu chia ca chăm mẹ. Người mang cơm, người tắm rửa, người dọn dẹp.
Chồng tôi nói:
– Đáng ra phải làm như vậy từ đầu.
Tôi bảo:
– Đúng. Người thân không phải chỉ là danh nghĩa. Mà là trách nhiệm.
Anh nắm tay tôi:
– Anh xin lỗi. Lâu nay em chịu nhiều rồi.
Tôi cười:
– Không sao. Chỉ cần anh hiểu là đủ.
Mẹ chồng hồi phục dần. Bà nhìn tôi, lần đầu tiên trong nhiều năm, bà nói:
– Mẹ cảm ơn con.
Tôi đáp:
– Mẹ nghỉ đi. Có tụi con rồi.
Tôi không đạt được điều tôi muốn bằng giận dữ.
Tôi đạt được bằng sự im lặng và một câu nói đúng lúc.
9
Sau hai tháng, chồng tôi quay lại làm việc.
Anh ôm tôi giữa phòng khách:
– Cảm ơn em đã để anh tự gánh trách nhiệm này.
Tôi nhìn anh:
– Em không giả vờ xúc động. Em xúc động thật.
Vì cuối cùng anh cũng hiểu:
Gia đình không phải là một người hy sinh, mà phải là tất cả cùng nhau cố gắng.
