Tôi và Lan quen nhau khi cô ấy làm công nhân trong xưởng may gần công ty tôi. Lan hiền lành, ít nói, dáng người nhỏ bé nhưng rất chăm chỉ. Yêu nhau được hơn một năm, tôi quyết định cưới, mặc kệ bạn bè xì xào: “Lấy vợ quê xa làm gì, sau này rườm rà lắm.”
Cưới xong, tôi cũng từng định về quê vợ ra mắt họ hàng, nhưng công việc bận bịu, rồi Lan mang bầu, sức khỏe yếu, bác sĩ dặn kiêng đi xa. Sinh con xong, cô ấy bận bịu chăm con, chăm sóc tôi, chẳng bao giờ nhắc chuyện về quê. Ba năm trôi qua, tôi quen với cuộc sống chỉ xoay quanh công việc và gia đình nhỏ này.
Lan thỉnh thoảng gọi điện về, lén gửi tiền cho bố mẹ nhưng chưa từng kể rõ hoàn cảnh. Mỗi lần tôi hỏi, cô chỉ cười buồn:
– Nhà em nghèo lắm anh ạ. Xa xôi, vất vả, anh bận thì thôi…
Tôi cũng không để tâm. Cho đến tuần trước, khi em gái Lan gọi lên, giọng run rẩy:
– Anh ơi… bố sắp không qua khỏi… Chị Lan về được không anh?
Nhìn vợ khóc nấc bên tai, tôi thấy tim mình thắt lại. Sáng hôm sau, tôi xin nghỉ làm, tự lái xe đưa vợ và con về quê ngoại.
Quãng đường gần 400 cây số. Tôi cầm lái suốt hơn 7 tiếng đồng hồ, đi qua cao tốc rồi đến tỉnh lộ, đường hẹp và gồ ghề, ổ gà dập dềnh. Trời đang mùa mưa, có đoạn đường đất lầy lội, bánh xe trơn trượt. Tôi phải cho xe chạy chậm, tay lái siết chặt, mồ hôi vã ra đầy trán. Vợ tôi ngồi bên, ôm con, mặt tái nhợt, đôi mắt đỏ hoe, nước mắt rơi không ngớt.
Cuối cùng cũng đến nơi. Tôi tấp xe sát mép đường đất, tắt máy bước xuống, vừa mở cửa xe, tôi sững sờ kinh hoàng.
Trước mắt tôi là một ngôi nhà cấp bốn xập xệ, mái tôn rỉ sét loang lổ, nhiều chỗ thủng lỗ chỗ phải che bằng bao tải cũ. Vách tường nứt nẻ, có đoạn chắp vá bằng những tấm nilon rách. Sân trước không có cổng, chỉ là bãi đất lầy lội, nước mưa đọng thành vũng bốc mùi tanh. Mấy con gà gầy nhom, lông xơ xác, đang bới đất tìm giun.
Ngoài hiên, một người đàn ông gầy trơ xương nằm thoi thóp trên chiếc giường tre ọp ẹp. Tôi nhận ra đó là bố vợ. Da ông đen sạm, đôi mắt trũng sâu, hơi thở khò khè yếu ớt. Mẹ vợ tôi ngồi cạnh, lưng còng gập, gương mặt nhăn nheo khắc khổ. Bà nhìn thấy chúng tôi thì vội lau nước mắt, gượng cười.
Lan lao đến, quỳ sụp xuống bên giường:
– Bố ơi… con về rồi… con xin lỗi bố…
Bố vợ cố gắng mở mắt, nhìn vợ tôi rồi nhìn tôi. Đôi mắt ấy ánh lên chút bình yên, rồi lại rưng rưng. Tôi bối rối, khẽ cúi chào mẹ vợ, miệng lắp bắp:
– Con… con chào mẹ.
Bước chân vào nhà, tôi chết lặng. Trong căn nhà tối om, không có điện. Một ngọn đèn dầu leo lét đặt trên bàn gỗ cũ sứt sẹo. Không giường tủ, không tivi, không quạt. Chỉ có chiếc phản tre cong vênh kê sát vách, mấy bộ quần áo cũ treo lủng lẳng trên cây đinh gỉ. Gian bếp vách lá dừa khô, nền đất ẩm mốc, nồi niêu xoong chảo cáu đen. Trong rổ chỉ có vài củ khoai lang và nắm rau dền dại.
Tôi nuốt nghẹn. Thì ra đây là nơi vợ tôi đã lớn lên. Thì ra suốt 3 năm qua, cô ấy giấu tôi cảnh nghèo này. Cô ấy sợ tôi coi thường, sợ tôi xấu hổ với gia đình, sợ tôi bị bạn bè chê cười. Tôi đã trách móc cô ấy keo kiệt khi không chịu mua quần áo mới, đã mắng cô ấy không biết chăm chút bản thân. Tôi đã giận khi vợ gửi tiền cho em gái đóng học, gửi tiền mua thuốc cho bố mẹ. Nhưng giờ, tôi mới hiểu. Cô ấy tiết kiệm, nhịn ăn nhịn mặc, chỉ để dành dụm cho gia đình ở quê.
Chiều hôm ấy, tôi đưa bố vợ đi bệnh viện huyện nhưng bác sĩ lắc đầu. Ông bị ung thư gan giai đoạn cuối, không còn cách nào cứu chữa. Tôi mua ít thuốc giảm đau, sữa, cháo, rồi lặng lẽ lái xe chở mọi người về.
Đêm xuống, tôi nằm bên vợ trên chiếc phản tre cứng, nghe tiếng dế kêu rỉ rả ngoài sân, nghe tiếng gió thổi qua mái tôn thủng, nghe cả tiếng ho yếu ớt của bố vợ. Lan nằm quay lưng, đôi vai nhỏ bé run lên từng hồi. Tôi khẽ ôm vợ, thì thầm:
– Anh xin lỗi… từ nay, tháng nào anh cũng chở em về thăm bố mẹ… Anh hứa.
Cô ấy không trả lời, chỉ quay lại úp mặt vào ngực tôi, nức nở. Tôi biết, từ giây phút này, tôi không chỉ là chồng, là cha của con trai mình, mà còn phải thay bố vợ che chở người con gái nhỏ bé này suốt phần đời còn lại.
