Mai luôn ngồi cuối lớp. Không phải vì học dốt, mà vì cô sợ những ánh mắt soi mói. Từ năm lớp 10, cả trường đã biết bố cô là lao công. Mỗi sáng, khi bạn bè xuống sân tập thể dục, bố cô lom khom đổ rác, hốt lá khô, lau từng bậc cầu thang. Tay ông đen sạm, móng tay lúc nào cũng dính đất cát. Đồng phục lao công bạc màu, dính vài vệt sơn cũ. Có lần, một nhóm nam sinh chỉ tay cười:
– Ê, bố nó kìa. Nhìn quê thấy ghê.
– Ha ha, chắc sau này nó cũng đi quét rác. Đúng là con nhà lao công.
Mai nghe hết. Tim cô thắt lại. Nhưng cô không khóc. Về nhà, cô tự nhủ: “Khóc cũng không thay đổi được gì. Học đi.”
Buổi tối, khi cả xóm đã lên đèn, Mai vẫn cặm cụi ngồi bên bàn học nhỏ xíu. Ngoài hiên, bố ngồi vá lại chiếc quần đồng phục bị rách ở đầu gối. Ông thở dài, tay run run xỏ kim:
– Mai này… Mai cố gắng học giỏi, đừng như bố.
Mai đặt bút xuống, quay sang:
– Con tự hào về bố mà.
Bố cười, nụ cười khắc khổ nhưng ấm áp. Ông không nói gì thêm.
Thời gian trôi qua, câu nói chế giễu vẫn văng vẳng bên tai Mai. Thỉnh thoảng, bạn bè né xa cô chỉ vì sợ bị “dây mùi rác” của bố. Những lúc ấy, cô cắn răng chịu đựng. Lòng tự trọng đau nhói, nhưng cô càng quyết tâm hơn.
Cuối năm lớp 12, kỳ thi tốt nghiệp đến gần. Trong khi bạn bè đi học thêm, Mai ở nhà tự học. Tiền học thêm đối với cô là thứ xa xỉ. Mỗi tối, cô học tới 2-3 giờ sáng. Mắt thâm quầng, tay chai sần vì ghi chép.
Rồi ngày công bố điểm thi cũng đến. Sân trường đông nghịt. Giáo viên chủ nhiệm đọc kết quả từ dưới lên. Mỗi cái tên xướng lên, Mai lại thấy tim đập nhanh hơn. Khi chỉ còn ba người cuối cùng, cô nghe vài tiếng xì xào:
– Chắc Mai rớt rồi. Con lao công mà đòi thủ khoa?
– Ha ha, để coi nó được bao nhiêu điểm.
Giáo viên im lặng giây lát. Rồi bà mỉm cười:
– Và thủ khoa của trường năm nay, với tổng điểm tuyệt đối… là Nguyễn Thị Mai.
Sân trường lặng như tờ. Mai đứng dậy, chân run run. Cô bước lên bục nhận giấy khen trong tiếng vỗ tay lẻ tẻ, ngỡ ngàng. Ở góc sân, bố cô vẫn mặc bộ đồng phục lao công cũ. Tay ông cầm cây chổi, đôi mắt đỏ hoe. Mai quay về phía bố, cúi đầu thật sâu. Giọng cô run run nhưng đầy kiêu hãnh:
– Con cảm ơn bố. Nếu không có bố, sẽ không có con ngày hôm nay.
Một tràng pháo tay vang lên. Vài bạn nữ rớm nước mắt. Những kẻ từng chế giễu cúi gằm mặt, không dám nhìn cô.
Nhưng lúc đó, hiệu trưởng bước lên bục. Ông cầm micro, nhìn Mai hồi lâu rồi nói:
– Thầy có điều này muốn công bố với cả trường. Thật ra… bố em Mai không chỉ là lao công. Ông từng là giáo viên Vật Lý giỏi nhất tỉnh, nhưng sau tai nạn lao động, ông mất sức lao động nặng, không thể giảng dạy tiếp. Để nuôi con ăn học, ông chấp nhận làm lao công tại chính ngôi trường này. Em Mai thừa hưởng tố chất học giỏi từ bố, nhưng hơn hết, em có ý chí kiên cường.
Mai đứng sững. Cô quay sang nhìn bố, nước mắt lăn dài. Cả trường im lặng, rồi tiếng vỗ tay vang lên dữ dội. Học sinh, giáo viên, bảo vệ, cô tạp vụ – tất cả đều đứng dậy vỗ tay. Họ không chỉ vỗ tay cho cô, mà cho người bố với bộ đồ lao công cũ kỹ, cho lòng tự trọng, sự hy sinh thầm lặng và nhân phẩm không gì có thể đánh gục.
Từ hôm đó, không ai dám cười nhạo Mai nữa. Họ hiểu ra một điều:
Nghề nào cũng đáng trân trọng. Chỉ có kẻ lười biếng và khinh người mới đáng khinh.
