Tôi tên Khánh, ba mươi lăm tuổi, làm thiết kế nội thất, nhà ở một khu tập thể cũ, dân cư đông đúc, tường chung sát sát như miếng bánh mì kẹp nhân chặt đến ngạt thở. Tôi vốn sống kiểu nhẫn nhịn, cái gì cũng nghĩ “thôi, hàng xóm láng giềng, nhường nhau một chút”. Nhưng mùa hè năm đó, sự nhẫn nhịn của tôi bị thử thách đến mức đỉnh điểm — từ một chiếc cục nóng điều hòa.
Chuyện bắt đầu vào một chiều oi bức tháng Sáu. Tôi đang ở nhà làm việc, ngồi sát cửa sổ cho thoáng, bỗng nghe tiếng khoan “rè rè” từ bên ngoài, sát ngay vách nhà. Tiếng kim loại va đập chan chát. Tôi nhìn ra — và chết lặng: hàng xóm nhà bên đang lắp một chiếc cục nóng điều hòa, chĩa thẳng vào cửa sổ phòng khách nhà tôi.
Nhà tôi và nhà bên cách nhau chưa đầy một mét. Cửa sổ tôi là nơi đón gió hiếm hoi giữa những bức tường bê tông bức bối. Cái cục nóng kia đặt đúng tầm mắt, vừa vặn cao ngang mũi, hơi nóng phả vào như cái bếp lò khổng lồ treo lơ lửng.
Tôi bước ra, gõ cửa nhà bên. Người mở cửa là anh Quân — hàng xóm mới dọn về cách đây mấy tháng. Anh ta khoảng bốn mươi, trông bề ngoài lịch sự, ăn nói nhỏ nhẹ. Tôi vốn nghĩ người này dễ sống.
— Anh Quân này, — tôi nói, cố giữ bình tĩnh, — cái cục nóng anh lắp đúng cửa sổ nhà tôi, hơi nóng phả vào, khó chịu lắm. Anh tính để luôn vậy sao?
Quân nhìn tôi, nở nụ cười xã giao:
— À, không sao đâu chú, cục nóng điều hòa phả hơi ra ngoài, nhanh tan mà. Khu này ai chả lắp kiểu vậy.
Tôi hít một hơi thật sâu:
— Nhưng nó thổi thẳng vào phòng khách nhà tôi, ngay cửa sổ chính. Gió nóng tạt vào suốt ngày thì sao chịu nổi?
Quân nhún vai:
— Chú cũng biết nhà chật. Tôi tìm mãi mới có chỗ để. Chắc chú thông cảm giúp. Mình sống gần nhau, nhường nhau tí, được không?
Tôi nghe câu “nhường nhau tí” mà lồng ngực bốc hỏa. Thứ anh ta nhờ nhường là sự thoải mái tối thiểu trong căn nhà của tôi. Nhưng tôi vẫn nuốt cục tức, nghĩ chắc chỉ tạm vài ngày, đợi anh ta đổi hướng.
Một tuần trôi qua. Hơi nóng từ cái cục điều hòa ấy như một con thú vô hình, gầm gừ phả vào cửa sổ nhà tôi suốt từ trưa đến khuya. Phòng khách nóng hầm hập như lò nướng, quạt chạy cũng chỉ hất hơi nóng vòng vòng. Vợ tôi cáu bẳn, con nhỏ về nhà cứ nhăn mặt: “Sao nhà mình như cái phòng xông hơi thế ba?”
Tôi lại gõ cửa Quân, lần này kiên quyết hơn:
— Anh Quân, tôi nói thật, cái cục nóng đó làm nhà tôi nóng không chịu nổi. Anh phải chuyển chỗ khác, hoặc lắp ống dẫn hơi ra xa. Chứ như thế này là không ổn.
Anh ta cau mày, giọng lạnh hẳn:
— Chỗ nào khác? Nhà tôi còn mỗi chỗ đó lắp được. Chú muốn tôi tháo ra thì lấy gì cho vợ con mát? Nóng vậy ai ở nổi?
Tôi cười chua chát:
— Vậy còn nhà tôi? Vợ con tôi cũng phải sống chứ? Sao cái mát của nhà anh phải đổi bằng cái nóng của nhà tôi?
Quân khoanh tay, dựa vào khung cửa:
— Chú thích thì làm đơn lên tổ dân phố. Tôi làm đúng kỹ thuật, không phạm luật xây dựng. Còn về chuyện khó chịu, đó là chuyện cảm giác, không ai bắt buộc được.
Lời nói đó như tát thẳng vào mặt tôi. Mâu thuẫn chính thức bùng nổ.
Những ngày sau đó, hai nhà nhìn nhau lạnh ngắt. Vợ tôi giận đến bỏ cơm, con nhỏ cứ lăn ra phòng ngủ vì phòng khách như cái chảo rang. Tôi vừa tức vừa bất lực, ban đầu định bỏ qua, nhưng càng nhìn cái cục nóng lù lù ngoài cửa sổ, càng thấy máu dồn lên thái dương.
Tôi quyết định đi hỏi luật. Một người bạn làm bên xây dựng nói: “Về nguyên tắc, thiết bị lắp đặt gây ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt của hộ khác mà không có thỏa thuận, có thể yêu cầu tháo dỡ hoặc bồi thường. Mày cứ làm đơn lên phường, có căn cứ đó.”
Đơn được gửi đi. Chưa đầy ba ngày, tổ dân phố cùng cán bộ phường đến kiểm tra. Quân thấy vậy, mặt sầm lại:
— Trời ạ, chú làm thật à? Có tí chuyện hàng xóm cũng lôi chính quyền vào?
Tôi không nói gì, chỉ đứng bên nhìn họ đo đạc, chụp ảnh. Cán bộ ghi nhận: cục nóng lắp cách cửa sổ nhà tôi chưa đầy 70cm, hơi phả thẳng vào lối thông gió chính, gây nhiệt độ cao bất thường trong khu vực sinh hoạt.
Quân bị yêu cầu phải di dời hoặc lắp tấm chắn cách nhiệt, hướng luồng gió lên cao. Anh ta nổi cáu:
— Chỗ khác làm gì có! Động vào đường ống mất công tốn kém. Chắn thì chắn, nhưng không hứa chắn được hết!
Cán bộ lạnh giọng:
— Không di dời, không chắn triệt để, chúng tôi lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính theo quy định về an toàn, vệ sinh môi trường đô thị.
Quân đứng im, mặt đỏ như gấc, mắt nhìn tôi cháy rực. Hôm đó, lần đầu tiên tôi thấy rõ: phía sau cái vẻ “lịch sự nhỏ nhẹ” kia là một người đàn ông ngang ngược, quen ép người khác chịu thiệt.
Ba hôm sau, thợ đến nhà Quân, tháo cục nóng chuyển lên cao, dùng khung sắt treo lệch sang phía ban công phụ. Tiếng khoan, tiếng lắp lại vang suốt buổi chiều. Tối đó, gió từ cửa sổ nhà tôi mát rượi trở lại. Căn phòng khách như được hồi sinh sau chuỗi ngày bị “tra tấn nhiệt”.
Hôm sau, Quân gõ cửa nhà tôi. Tôi mở, anh ta đứng lúng túng, tay đút túi quần, không dám nhìn thẳng:
— Tôi… xin lỗi chú. Hôm đó nóng quá, tôi cộc cằn. Thật ra tôi biết là ảnh hưởng, nhưng… vợ con tôi cứ giục, tôi đâm liều. Giờ thì hiểu rồi, không phải cái gì tiện cho mình là muốn làm đâu cũng được.
Tôi nhìn anh ta, thở dài:
— Tôi cũng chẳng thích làm căng, nhưng cái gì quá thì không nhịn nổi. Sống cạnh nhau, phải nghĩ cho nhau chứ. Chuyện nhỏ, mà đụng tới sự yên ổn của cả gia đình người khác, là không nhỏ nữa.
Quân gật đầu, lí nhí:
— Ừ, tôi sai. Cảm ơn chú đã không làm lớn chuyện thêm.
Chúng tôi bắt tay, không hẳn vui vẻ, nhưng đủ để khép lại vụ việc. Từ đó về sau, mỗi lần gặp nhau ở cầu thang, Quân luôn gật đầu chào trước. Nhà anh lắp thêm cửa kính cách âm, điều hòa chạy êm, không còn quạt gió phả lung tung.
Mùa hè vẫn nóng như đổ lửa, nhưng ít nhất cửa sổ nhà tôi lại đón gió, lại nghe được tiếng ve kêu ngoài tán phượng. Và tôi nghiệm ra một điều giản dị:
Ở những nơi chật hẹp, không gian quý hơn vàng, còn sự tôn trọng lẫn nhau — đáng giá hơn mọi tiện nghi.
