Cả làng ai cũng biết bà Lựu – người đàn bà lam lũ, quanh năm đội nón rách, đẩy chiếc xe ba gác cũ kỹ đi khắp phố nhặt ve chai. Suốt hai mươi năm, bà gom từng lon bia, mảnh nhựa, lon sữa để nuôi con trai – thằng Hào – ăn học.
“Con học đi, có chữ mới đổi đời.” – bà thường nói, rồi lại lặng lẽ bới rác.
Hào hiểu mẹ khổ. Nhưng mỗi lần thấy mẹ lưng còng giữa đống rác hôi thối, lòng cậu vẫn nhói đau. Cậu thề: “Sau này, con nhất định cho mẹ sống khác.”
Bao năm miệt mài, Hào thi đỗ đại học Y, rồi trở thành bác sĩ. Cả khu xóm nghèo rưng rưng tự hào:
– Con bà Lựu giỏi thật, mẹ nhặt rác mà nuôi được bác sĩ!
Hào làm việc ở thành phố lớn, ít khi về quê. Khi yêu con gái giám đốc bệnh viện – cô Minh Anh – anh ngần ngại mãi không dám nói về mẹ.
Anh sợ. Sợ ánh mắt chê bai, sợ người ta nghĩ anh “không môn đăng hộ đối”.
Nhưng tình yêu của Minh Anh chân thành. Cô nói:
– Em yêu anh, chứ đâu yêu quá khứ của anh.
Hào rơi nước mắt. Anh nghĩ, có lẽ mình may mắn.
Ngày cưới được ấn định trong khách sạn sang trọng. Bố Minh Anh – ông Trọng – là người có tiếng trong giới kinh doanh. Từ đầu, ông đã không ưng Hào, nhưng vì con gái năn nỉ nên đành đồng ý.
Hôm đó, bà Lựu mặc chiếc áo dài cũ mà hàng xóm góp tiền thuê cho. Bà ngồi lặng ở góc dưới, nép mình giữa những bộ vest hào nhoáng, ánh đèn lấp lánh. Bàn tay chai sạn của bà run run cầm phong bì mừng cưới – chỉ có 2 triệu, số tiền bà tiết kiệm suốt mấy tháng.
Khi lễ cưới bắt đầu, Hào nắm tay vợ bước lên sân khấu. MC giới thiệu:
– Xin mời đại diện hai bên gia đình lên phát biểu.
Ông Trọng chỉnh lại cà vạt, chuẩn bị bước lên. Nhưng ngay lúc ấy, Hào bất ngờ cầm micro, giọng run run:
– Trước khi bắt đầu, con muốn giới thiệu về người phụ nữ quan trọng nhất đời con.
Đèn sân khấu chiếu xuống, Hào quay về phía cuối khán phòng:
– Mẹ! Mẹ lên đây với con đi!
Mọi người xôn xao. Bà Lựu bối rối, không dám bước, miệng lắp bắp:
– Thôi… mẹ quê mùa lắm, để người ta cười.
Hào chạy xuống, nắm tay mẹ kéo lên giữa hàng trăm ánh mắt. Anh nghẹn ngào:
– Đây là mẹ con – người đàn bà nhặt rác nuôi con thành người. Nếu không có mẹ, con chẳng có gì hôm nay!
Cả hội trường im phăng phắc. Giây phút ấy, ai cũng cảm động.
Nhưng điều không ai ngờ tới – là khi ông Trọng, bố vợ của Hào, nhìn thấy khuôn mặt bà Lựu, ông bỗng chết lặng. Toàn thân ông run rẩy, rồi quỳ sụp xuống trước mặt bà.
Tiếng thốt ra nghẹn ngào:
– Chị… là chị Lựu phải không?
Bà lùi lại, mặt tái nhợt:
– Ông… là Trọng?
Cả hội trường nín thở. Minh Anh hoang mang nhìn cha, còn Hào sững sờ.
Ông Trọng bật khóc:
– Hơn ba mươi năm trước… chị từng cứu tôi khỏi đám cháy ở xóm chợ. Lúc đó chị bỏ cả của cải, bị thương nặng. Tôi tìm khắp nơi không thấy… Không ngờ hôm nay lại gặp lại chị, lại là mẹ vợ của con gái tôi!
Cả khán phòng ồ lên. Mọi người ngỡ ngàng.
Bà Lựu đứng lặng, nước mắt lăn dài:
– Tôi chỉ nhớ cứu một người đàn ông, rồi bị mất nhà vì vụ cháy ấy. Từ đó, tôi dạt đi, sống bằng nghề nhặt rác. Không ngờ…
Ông Trọng quỳ gối, nghẹn giọng:
– Tôi mang ơn chị suốt đời mà chưa báo đáp được! Nếu không có chị, tôi đã không có ngày hôm nay. Tôi xin quỳ để tạ ơn ân nhân, cũng là mẹ vợ của con gái tôi.
Tiếng vỗ tay vang lên khắp khán phòng, xen lẫn tiếng khóc xúc động.
Minh Anh ôm lấy mẹ chồng, run run nói:
– Mẹ, con tự hào vì có mẹ!
Hào quỳ xuống bên cạnh, ôm vai mẹ, nước mắt tuôn rơi. Bà Lựu nghẹn ngào:
– Mẹ chẳng cần ai mang ơn, chỉ cần thấy con hạnh phúc là đủ rồi.
Sau ngày cưới, ông Trọng về tận quê, xây lại căn nhà cũ nơi bà từng ở. Ông bảo:
– Đây là cách duy nhất để tôi trả lại chút nghĩa tình năm xưa.
Câu chuyện của họ lan ra khắp nơi, ai nghe cũng xúc động. Người ta không còn gọi bà Lựu là “bà nhặt rác” nữa, mà gọi bằng cái tên trân trọng: “Người mẹ vĩ đại.”
Giờ đây, mỗi khi nhìn con cháu sum vầy trong căn nhà mới, bà chỉ mỉm cười. Cuộc đời bà dù phủ đầy bụi rác, nhưng tấm lòng lại sáng hơn vàng.
Và người ta vẫn nhắc câu chuyện ấy như một bài học:
Đừng bao giờ đánh giá con người qua lớp áo họ mặc, vì có những tấm áo rách lại che giấu một trái tim vĩ đại.
